پایگاه مذهبی دارالصادقیون

۴. متعه در سنت پیامبر(ص)

دلالت قرآن را بر حلیت متعه و استمرار آن تا به امروز، بیان کردیم. اینک وقت آن رسیده که در این زمینه در پرتو سنت نبوی به بحث بنشینیم که البته بخشی از آنها را هنگام تفسیر آیۀ متعه از طرف صحابه و تابعین ذکر کردیم. در اینجا به ذکر روایاتی از صحاح و مسانید که بر حلیت متعه و استمرار آن دلالت دارند می‏پردازیم :

۱. حفاظ از عبدالله بن مسعود نقل کرده است:

۳. ازدواج موقت در قرآن

پیشتر گفتیم که متعه در صدر اسلام امری متداول بوده و شارع چاره‏ای نداشته که آن را امضا و یا رد کند. خوشبختانه مطابق نظر مفسرین مشهور، قرآن از این مسأله یاد کرده و آن را امضا نموده است.(هر چند برخی مدعیند که این آیه نسخ شده است). آیاتی که از این مسأله یاد کرده ‏اند:

هنگامی که ازدواج دایم برای همگان میسر نیست و زمینه فحشا و هرزگی در جامعه رو به فزونی است، ازدواج موقت راهکاری مناسب برای حل مشکلات جنسی جوانان و پیشگیری از فساد و مبارزه با آن است. مذاهب اسلامی به استناد قرآن کریم، سنت نبوی(ص) و اقوال صحابه و تابعین در مشروعیت این ازدواج در عصر پیامبر (ص) تردید نکرده‏اند و تنها آنچه محل اختلاف است استمرار یا نسخ این حکم الهی است؛ شیعیان و بعضی از بزرگان صحابه و تابعین، بر این باورند که این حکم نسخ نشده است. اما بعضی از دانشمندان اهل سنت – بدون استناد به کلامی از پیامبر (ص) – ادعا می‏کنند که این قانون در زمان جنگ خیبر یا آن هنگام که پیامبر (ص) در هوازن یا مکه یا… بود نسخ نشده است، در حالی که اخبار فراوانی دلالت بر مخالفت عمر بن خطاب در عصر خلافتش با این حکم الهی دارد که مورد استناد عالمان اهل سنت نیز می‏باشد. از این رو شیعه و سنی در تشریع این قانون الهی توسط پیامبر اکرم (ص) تردیدی ندارند و دلیل معتبری بر نسخ آن، توسط آن حضرت نیز وجود ندارد.

سرنوشت فرزندان در ازدواج موقت

 نکاح منقطع از نظر اینکه دوام ندارد، آشیانه نامناسبى براى کودکانى است که بعدا به وجود مى‏آیند.لازمه نکاح منقطع این است که فرزندان آینده،بى سرپرست و از حمایت پدرى مهربان و مادرى دلگرم به خانه و آشیانه محروم بمانند.

این ایراد ایرادى است که مجله زن روز بسیار روى آن تکیه کرده است،ولى با توضیحاتى که دادیم گمان نمى‏کنم جاى بحث و ایرادى باشد.

نویسنده: شهید مرتضی مطهری

من بر خلاف بسیارى از افراد،از تشکیکات و ایجاد شبهه‏هایى که در مسایل اسلامى مى‏شود- با همه علاقه و اعتقادى که به این دین دارم- به هیچ وجه ناراحت نمى‏شوم، بلکه در ته دلم خوشحال مى‏شوم زیرا معتقدم و در عمر خود به تجربه مشاهده کرده‏ام که این آیین مقدس آسمانى در هر جبهه از جبهه‏ها که بیشتر مورد حمله و تعرض واقع شده،با نیرومندى و سرافرازى و جلوه و رونق بیشترى آشکار شده است.

خاصیت ‏حقیقت همین است که شک و تشکیک به روشن شدن آن کمک مى‏کند. شک مقدمه یقین،و تردید پلکان تحقیق است.در رساله زنده بیدار از رساله میزان العمل غزالى نقل مى‏کند که:

بی شک یکی از عوامل سازگاری، رابطه جنسی سالم و مطلوب میان همسران است. این رابطه هم می تواند به صورت پیشگیری از تنش و ایجاد میل تأثیرگذار باشد و هم می تواند فروکاهنده تنش های موجود باشد و در درمان‌ آن مؤثر واقع شود. در بسیاری از موارد، جلوه گیری اختلاف ها و احساس فاصله میان همسران را می توان به رابطه ی جنسی آن ها مربوط دانست و با حدس قوی ریشه مشکل را آن جا بررسی کرد. میان رابطه جنسی و رابطه اخلاقی سالم، ارتباط دو سویه وجود دارد؛ امّا در میان مراجعان فراوان، رابطه جنسی نامطلوب بیشتر به عنوان زمینه رابطه اخلاقی ناسالم مطرح شده است. از نگاه دینی رابطه جنسی سالم اهمیت ویژه ای دارد که بدان اشاره می کنیم.

اهمیت رابطه جنسی سالم

قرآن و سنت پیامبر(ص) دلالت دارند که متعه حلال است و این حلیت پس از رحلت پیامبر(ص) هم ادامه داشته است؛ بنابراین هیچ مسلمانی نمی‏تواند جواز آن را نفی کند و هر کس آن را تحریم نماید، حلال خدا را حرام کرده است.

اما گروهی از کسانی که نه از حدود متعه خبر دارند و نه از حقیقت آن، در مورد حلیت آن، به طرح شبهاتی بی اساس اقدام نموده‏اند که اینک، آنها را یکی پس از دیگری مطرح می‏کنیم تا روشن شود که قوانین الهی از محکمترین و بهترین قوانین است و با شبهاتی که از خانۀ عنکبوت هم سست ‏تر است، متزلزل نمی‏شود.

شبهۀ اول:

متعه و شکل‏ گیری خانواده

(بررسی اجمالی ماده ۲۳ لایحه حمایت از خانواده)

مباحث مربوط به حوزه حقوق زنان همواره پر جاذبه، پر سرو صدا و دارای حواشی بسیار بوده است به گونه ای که توجه افکار عمومی و رسانه های جمعی اعم از دیداری، شنیداری و نوشتاری را معطوف خود ساخته است، چه مباحث حوزه حقوق خصوصی نظیر مسئله ارث، طلاق، ازدواج و… و چه حوزه حقوق جزا مانند سنگسار و مسائل مربوط به دیه، و چه حوزه حقوق عمومی هم چون مسئله رهبری، قضاوت، نامزدی زنان برای ریاست جمهوری و… نوشتار پیش روی نیز به بررسی مسئله ای می پردازد که این روزها نقل محافل و مجالس حقوقی زنانه و طرفداران آنان است. لایحه حمایت از خانواده در ۵۰ ماده از سوی قوه قضاییه تصویب و جهت تقدیم به مجلس شورای اسلامی به هیأت دولت فرستاده شد تا پس از طی نمودن تشریفات قانونی لازم به مجلس ارسال شود. این لایحه بیشتر جنبه شکلی و حمایتی داشته و علی القاعده قانون ماهوی مربوط، هم چنان قانون مدنی خواهد بود که اصلاح آن در قوه قضائیه در حال انجام است. و این نکته در مقدمه لایحه پیشنهادی قوه قضاییه نیز آمده بود. لایحه مزبور پس از افزودن برخی مواد توسط هیأت دولت در ۵۳ ماده و در تاریخ ۳/۴/۱۳۸۶ تصویب و طی نامه شماره ۶۸۳۵۷ / ۳۶۷۸۰ و در مورخه ۱/۵/۱۳۸۶ به مجلس شورای اسلامی جهت تصویب نهایی فرستاده شد. این لایحه اگر چه از آغاز تصویب آن در قوه قضائیه، بحث و جدل هایی را در پی داشت امّا آنگاه جنجال ها به اوج خود رسید که هیأت دولت مواد ۲۳ و ۲۵ را به لایحه مذکور افزود که یکی (۲۳) در مورد تعدد زوجات و ازدواج مجدد و دیگری (۲۵) مربوط به مالیات بر مهریه است. هر چند از نظر حقوقی و فنّی جای این بحث وجود دارد که آیا اصولا هیأت دولت دارای چنین اختیاری می باشد یا نه؟ که مجالی دیگر را می طلبد در این مختصر مقال تنها در پی پژوهش فقهی و حقوقی (و عمدتا فقهی) مفاد ماده ۲۳ لایحه بوده و نگاهی کوتاه وگذرا نیز به ماده ۲۵ آن خواهیم داشت.

گسترش ازدواج موقت و تعدد زوجات، به استحکام خانواده لطمه می‏زند. ازاین‏رو، نباید جامعه را به سمت این دو مسئله سوق داد. باید زنان جامعه به درجه‏ای از رشد برسند که تنها ماندن را بر ازدواج‏هایی که آینده تاریکی دارد ترجیح دهند.

فلسفه تعدد زوجات که در سیستم حقوقی پذیرفته شده است، برای بسیاری از مردم روشن نیست و برخی به گمان اینکه این سیستم حقوقی اجازه ازدواج مجدد را به صورت مطلق به همه افراد داده است، اقدام به چندین بار ازدواج می‏کنند و ناخواسته اختلالاتی را در روند عادی خانواده‏ها ایجاد می‏کنند؛ به طوری که طبق آمارهای ارائه‏شده (البته با توجه به رشد ۴/۸ درصدی ازدواج) طلاق با رشد ۵۱/۶ درصد نسبت به سال گذشته سیر صعودی داشته است.(۱)

در این مقاله به مسأله ای مهم که ارتباط نزدیکی با ازدواج موقت دارد، خواهیم پرداخت. به یقین مسأله ازدواج موقت یا «متعه» و یا به تعبیر متعارف «صیغه» یکی از پر رمز و رازترین احکام دینی مربوط به امور اجتماعی در اسلام است که هم در بین فرقه های مختلف اسلامی و هم در بین اهل تشیع همواره محل بحث و تأمل بوده است. تا جایی که برخی این دستور را نشانه انحراف عمیق فکری و عملی در اسلام و برخی نشانه ترقی و اوج واقع بینی در آن دانسته اند.