محاسبه اعمال به معنای این است که اگر انسانی کار بدی انجام داد به حساب می‌آید و اگر کار خوبی هم انجام داد ضبط می‌گردد: "فَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَیْرًا یَرَهُ وَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا یَرَهُ "(7-8 زلزلة)

 2 ـ «وَکُلُّ شَیْءٍ فَعَلُوهُ فِی الزُّبُرِ
وَکُلُّ صَغِیرٍ وَکَبِیرٍ مُسْتَطَرٌ » [قمر،52ـ53]
و هر چه آنها به جا آورده‏اند (از عقاید و اعمال) در نوشته‏ها (در کتاب‏هاى عمل شخصى آنها و کتاب عمومى لوح محفوظ) ثبت است.
و هر کوچک و بزرگى (از عمل‏ها در آن) نوشته شده است.

 3 ـ «کَلَّا إِنَّ کِتَابَ الفُجَّارِ لَفِی سِجِّینٍ  ، وَمَا أَدْرَاکَ مَا سِجِّینٌ  ، کِتَابٌ مَّرْقُومٌ  ، ... کَلَّا إِنَّ کِتَابَ الْأَبْرَارِ لَفِی عِلِّیِّینَ  ، وَمَا أَدْرَاکَ مَا عِلِّیُّونَ ، کِتَابٌ مَّرْقُومٌ ، یَشْهَدُهُ الْمُقَرَّبُونَ » [مطففین، 7ـ21 ] ؛
چنین نیست (که مى‏پندارند حسابى نیست)، بى‏تردید نوشتار و کارنامه کیفرى فاجران در سجّین است ،و تو چه مى‏دانى که سجّین چیست ، نوشتار (جامع) رقم‏خورده‏اى است (که مجازات اعمال همه فاجران در آن است ، ... چنین نیست (که حسابى در کار نباشد)، همانا نوشتار و کارنامه پاداش نیکان در علّیّین است، و تو چه مى‏دانى که علّیّین چیست ،
نوشتار (جامع) رقم‏خورده‏اى است (که پاداش‏هاى نیکان در آن است)،
که مقربان آن را مى‏بینند و فرشتگان در نزد آن حاضر مى‏شوند.
بدیهی است که محاسبه اعمال همه بندگان عین عدالت است، اما این محاسبه به معنای این است که اگر انسانی کار بدی انجام داد به حساب می‌آید و اگر کار خوبی هم انجام داد ضبط می‌گردد : "فَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَیْرًا یَرَهُ وَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا یَرَهُ " [6و7زلزلة] ؛
پس هر که هم وزن ذره‏اى کار خیر کند (جزا یا تجسم خارجى) آن را مى‏بیند ، و هر که هم وزن ذره‏اى کار شرکند آن را مى‏بیند.

 ذره‌ها در قیامت محاسبه می‌شوند
«فَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَیْرًا »؛( زلزلة: 7)
همین چیزهایی که در فضا و در نور آفتاب معلقند و دیده می‌شوند، ذره هستند. این آیه قرآن بیانگر این موضوع است که اگر شما کار کنید و تلاشی کنید، حتی به اندازه یک ذره ضایع نخواهد شد.
فرض بفرمایید که شما ساعت کارتان تمام شده و پنج دقیقه اضافه می‌مانید که نه مدیر می‌فهمد، نه بالادست می‌فهمد، نه در سوابق اثر می‌گذارد و نه اضافه کار می‌دهند؛ اما خدا و کرام‌الکاتبین این پنج دقیقه را می‌بینند و آن را در پرونده شما ثبت می‌کنند؛ که این آقا بعد از ساعت خدمت، چون دید این کار مانده است، پنج دقیقه بیشتر کار کرد. چنین چیزی را ما در هیچ جا، غیر از عرصه دین و ایمان دینی، سراغ نداریم.

یک‌جا پول خوبی سر راه فردی  قرار می‌گیرد؛ یک رشوه، هدیه، و او می‌تواند بدون این که هیچ برگه و اثر انگشتی جا بگذار، امضایی بدهد و این پول را بگیرد ؛ اما محض رضای خدا نمی‌گیرد ؛ با اینکه می‌تواند و هیچ کسی از این ماجرا خبردار نمی شود اما چون می‌داند که خداوند در همه حال نظاره گر اعمال او است ، از آن پول حرام و عمل خلاف می گذرد.

این را بدانیم و یقین داشته باشیم که همه این رفتارهای ما ثبت می‌شود و آن وقتی به کار ما می‌آید که «یَوْمَ یَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ أَخِیهِ وَأُمِّهِ وَأَبِیهِ وَصَاحِبَتِهِ وَبَنِیهِ لِکُلِّ امْرِئٍ مِّنْهُمْ یَوْمَئِذٍ شَأْنٌ یُغْنِیهِ 
روزى که آدمى از برادرش مى‏گریزد ،و از مادر و پدرش ،و از همسر و پسرانش ،براى هر انسانى در آن روز حال و کارى خواهد بود که او را به خود مشغول دارد»( عبس: 34-37) است.
آن روز، روزی که انسان از برادر خودش به خاطر کثرت التهاب، شدت، اضطراب و آشفتگی حاکم بر روز قیامت و حساب و جزای الهی و مو از ماست کشیدن الهی می‌گریزد؛ آن روز چنان سنگین و سخت است که «... یَوْمًا یَجْعَلُ الْوِلْدَانَ شِیبًا : .. کودکان را (از شدت هول) پیر سپیدمو کند پرهیز خواهید کرد؟ »؛( مزمل: 17) جوان را پیر می‌کند؛ انسان در آن روز از پدر و مادر خودش و از بچه‌اش و از همسر خودش می‌گریزد.

 به راستی چرا در قیامت همه از هم فرار می‌کنند؟
«لِکُلِّ امْرِئٍ مِّنْهُمْ یَوْمَئِذٍ شَأْنٌ یُغْنِیهِ »؛ هر کسی به قدر خودش گرفتاری دارد که همان گرفتاری خودش برایش بس است و مجال این نیست که به فکر کس دیگری باشد.

چهره شناسی به روایت قرآن
در آن روز و در آنجا، «وُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ نَّاضِرَةٌ : چهره‏ هایى در آن روز خرم و شاداب است»( قیامت: 22) چهره‌هایی شادند؛ چهره‌هایی گرفته.

منابع:
سایت حوزه
پرسمان