پایگاه مذهبی دارالصادقیون

مردم آزارى (همسر آزارى و همسایه آزارى)

یکى از عوامل کاهش ابهت روزه ، مردم آزارى است . در دیدگاه اسلام مردم باید از یکدیگر خیر و نیکى ببینند نه شر و بدى . هر انسان با ایمانى موظف است، آئینه انسان مؤمن دیگر باشد و فقر و کاستى هاى زندگى او را رفع کند و وى را بیاراید: عن على (علیه‌السلام) قال : "المومن مرآة لانه یتامله فیسد فاقته و یجمل حالته"(1)

بر این اساس هر گونه مردم آزارى باعث سقوط آبروى روزه دار مى باشد، اعم از آزار افراد داخل منزل، داخل کوچه، همسایگان ، داخل شهر داخل نظام حکومتى .

روزه داشتن، مساله مهمى است، ولى مهمتر از آن، انجام روزه برتر است؛ روزه اى که از آن به عنوان روزه خاص الخاص یاد کردیم . بر این اساس پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرموده : روزه با ارزش نصیب چند دسته نمى شود؛ از جمله : کسى که مخالفت امام حق را مى کند و عبدى که مولایش فرمان نمى برد؛ و زنى که نسبت به شوهرش ناشزه است و حقوق وى را مراعات نمى کند، مگر آنکه توبه نماید و نیز فرزندى که عاق والدین است .(2) هم چنین فرمودند: هر زنى که شوهر خود را با زبان بیازارد، خدا اعمال نیک و حسنات او را نمى پذیرد، مگر آن که شوهرش از وى راضى شود؛ هر چند که روزها روزه بگیرد و شب ها را به عبادت به سر ببرد و البته در رابطه با اعمال شوهر نیز، این چنین است اگر در حق همسر خود ستم روا دارد(3).

آن حضرت در رهنمودى دیگر فرمود: هر زنى شوهرش را آزار دهد، نماز و اعمال نیک وى را خدا قبول نمى کند هر چند تمام دهر را روزه بگیرد مگر اینکه شوهرش را از خود راضى نماید. براى شوهر نیز مساله از همین قرار است اگر همسرش را اذیت کند و نسبت به وى ظلم نماید(4). همچنین فرمودند: هر کس همسر خود را بدون جهت بیازارد من در قیامت دشمن او خواهم بود(5).

هنگامى که معاذ جبل ، یکى از صحابه پیامبر (صلی الله علیه و آله) از شام بازگشت ، به آن حضرت گزارش داد که جمعى از نصارى را دیدم در مقابل اسقف ها و رهبران مذهبى خود، سجده مى کردند، و نیز گروهى از یهودیان را دیدم در برابر احبار و بزرگان دینى خود سجده مى نمودند. از آنان راز اعمال شان را سؤ ال کردم ، پاسخ دادند: هذه تحیة الانبیاء این نوعى احترام و گرامى داشت پیامبران است .

دو نکته از احادیث فوق به دست مى آید: اول آنکه سجده اختصاص به خدا دارد و دوم آنکه احترام به شوهر از حقوق خانوادگى و داراى اهمیت ویژه اى مى باشد

من با شنیدن سخنان آنان ، دریافتم که ما باید در برابر پیامبر خود بیشتر سجده کنیم . پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمودند: آنان انبیاء خود را تکذیب کردند، کتاب او را تحریف نمودند، سپس افزودند: اگر کسى را اجازه داده بودم تا در برابر دیگرى غیر خدا سجده کند، به زن دستور مى دادم تا در برابر شوهر خود سجده کند(6). او اضافه کرد؛ به خاطر حق بزرگى که شوهر بر همسر خود دارد. آنگاه افزود: زن ، شیرینى ایمان به خدا را نمى چشد، جز آن که حق شوهر خود را ادا کند(7).

مردى از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) خواست تا کارى کند که بر یقین او افزوده شود و مساءله اجابت درخت و حرکت به سوى رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و باز گشت دوباره آن بر سر جاى خود پیش ‍ آمد، سپس رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به او فرمود: اگر بنا بود که دستور دهم ، کسى در برابر دیگرى غیر خدا سجده کند، به زن دستور مى دادم تا در برابر شوهر خود سجده کند(8). همچنین آن حضرت در بیانى دیگر فرمودند: برترین اعمال زن ، فرمان بردارى از شوهر است(9).

امیرالمؤ منین (علیه‌السلام) فرمود: جهاد زن ، خوب شوهر دارى کردن است(10). ام سلمه همسر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به نقل از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: ایما امراة ماتت و زوجها عنها راض دخلت الجنة .(11)همچنین رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) در جاى دیگر فرمود: نماز زنى که در مقابل شوهر خود تمرد و نافرمانى مى کند، قبول نیست .(12)

دو نکته از احادیث فوق به دست مى آید: اول آنکه سجده اختصاص به خدا دارد و دوم آنکه احترام به شوهر از حقوق خانوادگى و داراى اهمیت ویژه اى مى باشد.

عایشه به پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) عرض کرد: چه کسى بر گردن زن ، حق بیشترى دارد؟ پیامبر (صلی الله علیه و آله) پاسخ داد: شوهرش . عایشه پرسید: چه کسى بیشتر به گردن شوهر حق دارد؟ پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: مادرش .

یکى از مسائل اساسى در باب ازدواج ، دقت در انتخاب همسر است که سهل انگارى در این عرصه پشیمانى جانکاهى را در پى دارد.

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: خوب همسایه دارى کردن موجب افزایش رزق و روزى مى شود، بنابراین کسى که حق همسایه اش را تلف کند، از ما نیست .

امیرالمومنین (علیه‌السلام) فرمود: حریم مسجد چهل ذراع و حریم همسایگان چهل خانه ، از چهر طرف است .(13)

کیفر همسایه آزارى

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: هر کس به اندازه یک وجب از زمین نسبت به همسایه خود خیانت کند، خداوند آن را طوقى در گردن وى قرار مى دهد، مگر اینکه توبه کند و برگردد.(14) همچنین فرمود: کسى که همسایه اش را اذیت کند، خداوند بوى بهشت را بر وى حرام مى کند، و جایگاه او جهنم است ... و هر کس که حق همسایه اش را تلف کند از ما نیست .(15)

مردى خدمت رسول خدا (صلی الله علیه و آله) مشرف شد و عرض کرد: همسایه ام آزارم مى دهد. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: صبر کن و عکس العمل نامناسب نشان مده صبر تو باعث مرگ اوست ؛ چیزى نگذشت دوباره آمد و گفت : همسایه مرد.

اهمیت حرمت همسایه

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: جبرئیل امین پیوسته مرا نسبت به رعایت حقوق همسایه توصیه و سفارش مى کرد تا آنجا که گمان کردم همسایه از همسایه ارث مى برد. به پیامبر عرض ‍ شد: آیا همسایه غیر از زکات در مال همسایه اش حق ندارد. فرمود: بله ، بنابراین کسى شب سیر بخوابد و همسایه مسلمانش گرسنه باشد به من ایمان نیاورده است .(16)

امام هفتم (علیه‌السلام) فرمود: کسى که از ریختن آبروى مردم خوددارى مى کند، خدا در قیامت از ریختن آبروى او خوددارى مى نماید

امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: خوب همسایه دارى کردن باعث افزایش رزق و روزى مى شود

در حدیث آمده است که همسایه خوب فقط کسى نیست که همسایه خود را نیازارد، بلکه همسایه خوب کسى است که همسایه اش را تحمل کند.(17)

تواضع وزیر

على بن یقطین ، وزیر معروف هارون الرشید که از شیعیان خالص امام هفتم (علیه‌السلام) بود و بر اساس توصیه هاى آن حضرت به دربار هارون راه یافته بود و حتى آیین و کیش مورد اعتماد خود را آشکار نمى کرد و در تقیه ، زندگى مى کرد، در مدینه ، دور از چشمان جاسوسان هارون ، به سراغ امام هفتم (علیه‌السلام) آمد، امام او را به حضور نپذیرفت .فرداى آن روز، به گونه اتفاق و تصادف ، امام (علیه‌السلام) را در بازار زیارت کرد و، و راز به حضور نپذیرفتن شب گذشته را جویا شد.

امام پاسخ داد: به خاطر آن که دل شیعه ما را شکستى و او را راه ندادى و حاجت او را برآورده نکردى ، و مشکل او را حل ننمودى و تا رضایت او جلب نشود، تو را به حضور نمى پذیریم . على بن یقطین عرض کرد: اکنون او در مکان دور دستى زندگى مى کند. امام (علیه‌السلام) فرمود: شب هنگام در کنار قبرستان بقیع مرکبى در انتظار توست ، سوار شو و به دیدار او برو و رضایت وى را جلب کن ، على بن یقطین طبق دستور امام (علیه‌السلام) با مرکب غیبى به در خانه ابراهیم جمال در بصره رسید، و از وى طلب رضایت کرد و برگشت و پس از آن امام او را به حضور پذیرفت .

ما که همیشه تقاضاى دیدار امام زمان (علیه‌السلام) را داریم ، آیا با توجه به هتک حرمتها و تهمتها، افتراها، شایعه سازیها و دروغ پراکنى هایى که به آنها عادت کرده ایم ، مى توانیم به آرزوى خود برسیم ؟ آیا موانع را رفع کرده ایم ؟ آیا در صدد رفع آن ها هستیم ؟ موانع فوق گاهى به صورت رد حاجت مؤمنان و گاهى به صورت اذیت و آزار و زمانى هم به صورت نادیده انگاشتن آبروى آنان است .

امام هفتم (علیه‌السلام) فرمود: کسى که از ریختن آبروى مردم خوددارى مى کند، خدا در قیامت از ریختن آبروى او خوددارى مى نماید.(18)

بیاییم در این ماه مبارک تلاش خود را جهت خودسازی خود برای آزار نرساندن به خانواده و همسایه داشته باشیم. تا بتوانیم استفاده کاملی از روزه داری خود ببریم.

پی نوشت ها:

1. بحار الانوار، ج 74، ص 414.

2. خیابانى ، وقایع الایام ، صیام ، ص 431؟

3. ر.ک : رضى الدین طبرسى ، مکارم الاخلاق ، ج 2، ص 368.

4. همان .

5. ر.ک : رى شهرى ، میزان الحکمه ، ج 4، ص 287.

6. ر.ک : حاکم ، مستدرک ، ج 4، ص 190، 192، 193، چاپ بیروت ، دارالکتب العلمیه .

7. همان .

8. همان .

9. احقاق الحق ، ج 19، ص 122.

10. نهج البلاغه ، حکمت شماره .

11. مستدرک ، ج 4، ص 193.

12. مستدرک ، ج 4، ص 193.

13. الخصال : ص 544. ح 20، وسایل الشیعة : ج 5، ص 202، ح 6331.

14. بحار الانوار: ج 7، ص 214، ح 116 و ج 76، ص 361، ح 30.

15. همان .

16. سفینة البحار، جور.

17. سفینة البحار، جور.

18. تحف العقول ، فصل امام هفتم .

منبع:

صفاى باطن در پرتو رمضان

سید محمد شفیعى