پایگاه مذهبی دارالصادقیون

 شنایی با اعمال    حج :

بسم اللّه الرحمن الرحیم

الحمد للّه رب العالمین والصلوهٔ والسلام علی محمد وآله الطاهرین ولعنهٔ الله علی اعدائهم اجمعین الی یوم الدین

حج-هر مکلفی که مستطیع باشد یعنی شرایط واجب بودن حج را دارا باشد ، باید در تمام عمر یک مرتبه حج کند یعنی مکه برود ، واعمالی را که دستور داده اند بجا آورد، و این عمل را حَجَّهُٔ الاسلام میگویند.

انسان باید پیش از شروع به حج اعمال آنرا اجمالاً بداند ، وکسی که نمیداند اگر در موقع احرام نیت کند که برای انجام فرمان خداوند عالم حج واجب خود را بجا می آورم که بعد از مشغول شدن بعمل هر چه لازم است انجام دهم، مثل آنکه قصد کند مطابق رساله ای که دارد یابفرموده مجتهد یاعالمی که همراه او است عمل را تمام کند ، عمل او صحیح است .

● حج عمره تمتع

کسی که وظیفه او حج تمتع است ، باید پیش از حج ،عمره تمتع بجا آورد واعمال حج عمره  پنج چیز است :

▪ اوّل : احرام .

▪ دوّم : طواف خانه کعبه .

▪ سوّم : دو رکعت نماز طواف .

▪ چهارم : سعی بین صفا ومروه .

▪ پنجم : تقصیر ، واحکام اینهامفصلا گفته خواهد شد .

الف) احرام

ـ (مسأله ۱) کسانیکه میخواهند حج کنند وقتی بمیقات رسیدند ، باید محرم شوند ومیقاتها پنج است :

▪ اول : جحفه وآن میقات کسانی است که برای انجام اعمال حج از راه شام بمکه میروند .

▪ دوم : مسجد شجره وآن میقات کسانی است که برای انجام اعمال حج از راه مدینه منوره بمکه میروند ، واگر در آنجا ممکن نشود ، می توانند در جحفه محرم شوند .

▪ سوم : وادی عقیق وآن میقات کسانی است که از راه نجد وعراق بمکه میروند وقسمت اوَّل این وادی را مسلخ میگویند ، وقسمت دوّم آنرا عمره وقسمت سوّمش را ذات عرق می نامند.

  وچنانچه یقین کند که بوادی عقیق رسیده ، بهتر است در قسمت اول آن یعنی در مسلخ محرم شود واگر یقین نکند بنابر احتیاط واجب ، باید احرام را تأخیر بیندازد تایقین کند که بوادی عقیق رسیده ، وبعد از آنکه یقین کرد پیش از رسیدن به قسمت سوم وادی محرم شود .

▪ چهارم : قرن المنازل وآن میقات کسانی است که راه آنها از طائف است .

▪ پنجم : یلملم وآن میقات کسانی است که انجام اعمال حج از راه یمن به مکه میروند .

ـ (مسأله ۲) اگر منزل کسی که از بعض میقاتهائی که در مسأله پیش گفته شد به مکه نزدیکتر باشد ، میقاتش منزل او است .

ـ (مسأله ۳) اگر از راهی برود که از هیچ یک از پنج میقات نگذرد ، وقتی مقابل یکی از آنها رسید ، باید محرم شود ، پس کسانیکه از راه مدینه منوره بمکه میروند واز مسجد شجره نمی گذرند ، اگر ممکن است مقابل مسجد محرم شوند .

ـ (مسأله ۴) کسی که نمی تواند یقین کند که مقابل یکی از پنج میقات رسیده، اگر از گفته کسانیکه اطلاع دارند، اطمینان پیدا کند که مقابل یکی از آنها رسیده میتواند محرم شود .

ـ (مسأله ۵) اگر نذر کند که پیش از رسیدن به میقات در محل معیّنی محرم شود وبرای عمل کردن به نذر در همانجا محرم شود کافی است .

ـ (مسأله ۶) کسی که باهواپیما به مکه میرود ودر جده فرود میآید ونخواهد به مدینه رود میتواند از جده قدیم محرم شود، ولی احتیاطاً احرام بستن از جده را هم نذر کند که چنانچه نذر نماید دیگر در وقت رسیدن به مقابل جدّه وجائیکه عَلَم های حرم نمایان می شود حاجت به تجدید احرام نداشته باشد .

ـ (مسأله ۷) جنب و زنیکه در حال حیض یانفاس است میتواند محرم شود ، اما اگر بخواهد از مسجد شجره یامسجد جُحفه محرم شود باید بیرون مسجد طوری بایستد که شانه اش مقابل مسجد باشد، سپس محرم شود .

ـ (مسأله ۸) اگر بواسطه فراموشی یا عذر دیگری در میقات محرم نشود بعداز آنکه یادش آمد یاعذرش برطرف شد، باید بمیقات برگردد ومحرم شود، واگر نتواند برگردد چنانچه داخل حرم شده بایستی از حرم خارج شود واحرام ببندد ودر خصوص شخص جاهلی که متوجه به جهل خود بوده ومع ذلک در میقات احرام نبسته وداخل حرم شده وممکن نیست که بمیقات برگردد احوط وجوبی آنستکه به هر مقداری که میتواند از حرم دور شود واحرام بندد ، ولی چنانچه داخل حرم نشده باشد یانتواند از حرم خارج شود در هرجا که یادش آمد یاعذر او برطرف شد می تواند محرم شود .

ـ (مسأله ۹) اگر از روی فراموشی یاندانستن مسأله محرم نشود وبعد از تمام شدن اعمال عمره یادش بیاید ، عمره او صحیح است .

● واجبات احرام

واجبات احرام سه چیز است :

▪ اول : پوشیدن لباس احرام .

▪ دوم : نیت .

▪ سوم : لبیک گفتن بتفصیلی که بعداً بیان می شود .

۱) پوشیدن لباس احرام

ـ (مسأله ۱۰) پیش از نیت احرام ، انسان باید لباس احرام بپوشد ، یعنی پارچه ایکه از ناف تا زانو را بپوشاند بخود ببندد، وپارچه دیگری که شانه ها را بپوشاند بردوش بیندازد .

ـ (مسأله ۱۱) پارچه ایکه از ناف تا زانو را میپوشاند باید بقدری ضخیم باشد که پوست بدن از زیر آن دیده نشود بلکه بنابر احتیاط واجب باید پارچه ای هم که روی دوش می اندازد همینطور باشد .

ـ (مسأله ۱۲) لباس احرام ، باید طوری باشد که نماز خواندن باآن صحیح باشد ، پس محرم شدن بالباس نجس وابریشم خالص ولباسی که از اجزاء حیوان حرام گوشت تهیه شده صحیح نیست .

ـ (مسأله ۱۳) اگر نجاستی مثل خون زخم وجراحت ودمل که نماز خواندن با آنها صحیح است ، در لباس احرام باشد ، اشکال ندارد .

ـ (مسأله ۱۴) کسی که محرم شده ، اگر لباس او نجس شود بنابر احتیاط واجب ، باید آن را آب بکشد یاعوض نماید ولی اگر بدن او نجس شود ، لازم نیست فوراً آن را بشوید، اگر چه احتیاط مستحب آنست که آنرا هم فوراً آب بکشد .

ـ (مسأله ۱۵) لباس احرام زن هم نباید ابریشم خالص باشد واحتیاط آنست که لباس های دیگر او هم ابریشم خالص نباشد .

ـ (مسأله ۱۶) بنابر احتیاط واجب باید لباس احرام بافته باشد واز پوست یاچیزی مثل نمد نباشد .

۲) نیّت

بعد از پوشیدن لباس احرام باید برای انجام فرمان خداوند عالم ، برخود قراردهد که بجهت توجه به مکه وبجا آوردن اعمال عمره وحج، کارهائی را که در عمره تمتع بر او حرام است ( وبعداً گفته میشود ) ترک نماید .

۳) لبیک گفتن

(مسأله ۱۷) بعد از نیت باید بگوید :

« لَبَّیْکَ اللّهُمَّ لَبَّیْکَ، لَبَّیْکَ لاشَریکَ لَکَ لَبّّیکَ، إنَّ الحَمدَ و النِعمَهَٔ لَکَ وَالمُلْکَ، لاشَریکَ لَکَ »

واحتیاط مستحب آنست که بعد از « لاشریک لک » یک مرتبه دیگر «لبیک» بگوید.

(مسأله ۱۸) کسی که لبیک گفتن را نمیداند باید یاد بگیرد یابکمک دیگری بخواند وچنانچه ممکن نباشد ، باید بهر طوریکه می تواند بخواند وترجمه آن را به فارسی یابه زبان دیگر بگوید ودیگری را هم نائب بگیرد که از طرف او بطور صحیح بخواند .

چیزهائیکه در حال احرام حرام است بیست وچهار چیز است:

▪ اول : شکار کردن حیوان صحرائی وحشی وکمک کردن صیّاد ونشان دادن شکار ، اگر چه بااشاره باشد ونیز خوردن گوشت شکار در حال احرام حرام میباشد ، اگر چه کسی که آن را شکار کرده محرم نباشد ، همچنین حرام است حیوانی را که دیگری شکار کرده است ، بکشد .

ـ (مسأله ۱۹) اگر محرم صیدی را بکشد ،کفاره بر او واجب میشود ، واحکام آن در کتابهای مفصل گفته شده است .

▪ دوم : از چیزهائیکه بر محرم حرام است جماع کردن بازن وبوسیدن او وبازی کردن با او است ونیز نگاه کردن به زن از روی شهوت بلکه بردن هر لذتی از زن یامرد حرام میباشد. ولذت بردن از مرد گذشته از اینکه پیش از احرام حرام بوده ، بواسطه احرام هم حرام میشود .

ـ (مسأله ۲۰) اگر کسی در احرام عمره پیش از تمام شدن سعی عمداً بازن یا العیاذ بالله بامردی جماع کند چه عمره مفرده باشد چه تمتع ، عمره او فاسد است وباید یک شتر کفاره بدهد وچنانچه عمره مفرده بوده باید آن را تمام کند وبعداً آن را دوباره بجا آورد ، ولی اگر تمتع بود در صورتیکه وقت باقی است یعنی می تواند بعد از اتمام واعاده وقوف عرفات را درک کند باید اتمام نموده وبعداً نیز اعاده نماید، وچنانچه وقت باقی نباشد حج تمتع او مبدل به إفراد میشود، یعنی باید اول اعمال حج را بجا آورده وبعد از آن عمره مفرده انجام دهد واحتیاط واجب آنستکه در سال بعد هم عمره وحج را دوباره بیاورد ، واما اگر بعد از تمام شدن سعی عمداً جماع نماید فقط یک شتر کفاره بر او واجب میشود اگر از مردم ثروتمند وبامکنت باشد، ویک گاو بر او واجب می شود اگر از طبقه متوسط باشد ، ویک گوسفند بر او واجب میشود اگر از مردم کم بضاعت وبیچاره باشد ، ولی در هر صورت عمره وحج او صحیح است .

ـ (مسأله ۲۱) اگر در حال احرام حج تمتع یاقران یا إفراد پیش از وقوف بمشعر عمداً جماع کند چه بازن باشد وچه بامرد در فرج باشد یادر دبر یک شتر کفاره بر او واجب است وحج او فاسد میشود ولی باید آنرا تمام کند ودر سال بعد آن را دوباره بجا آورد واگر بعد از وقوف به مشعر جماع کند حج او صحیح است وفقط یک شتر کفاره لازم است ، اگر این عمل پیش از آوردن پنج دور از طواف نساء از او صادر شود ، واما اگر صدور این عمل بعد از دور پنجم باشد کفاره لازم نیست اگر چه احتیاط مستحب آنستکه در اینصورت نیز یک شتر کفاره بدهد .

ـ (مسأله ۲۲) اگر محرم زنی را ببوسد در صورتیکه از روی شهوت باشد یک شتر کفاره بر او واجب میشود واگر از روی شهوت نباشد کفاره آن فقط یک گوسفند است اگر چه احتیاط مستحب آنست که نیز یک شتر کفاره دهد .

ـ (مسأله ۲۳) اگر در حال احرام عمداً از روی شهوت بعیال خود نگاه کند ومنی از او بیرون آید کفاره آن یک شتر است ولی اگر عمداً واز روی شهوت بغیر عیال خود نگاه کند ومنی از او بیرون آید ، بنابر احتیاط واجب بلکه اقوی کفاره آن یک شتر واگر نتواند یک گاو واگر آنرا هم نتواند یک گوسفند است .

ـ (مسأله ۲۴) اگر محرم بازنی ملاعبه نماید چناچه منی از وی بیرون آید کفاره آن یک شتر است ولی اگر منی بیرون نیاید کفاره اش یک گوسفند است .

 ▪ سوّم : از چیزهائیکه بر محرم حرام می باشد آنست که زنی را برای خود یادیگری عقد کند ، اگر چه آن دیگری محرم نباشد وباید شاهد عقد هم نشود، و احتیاط واجب آنستکه زنی راخواستگاری هم نکند ولی اگر زن خود را طلاق رجعی داده باشد ، می تواند به او رجوع نماید

▪ چهارم : از چیزهائی که بر محرم حرام می باشد آن است که استمناء کند یعنی کاری کند که منی از او بیرون آید .

▪ پنجم : بوئیدن مشک وزعفران وکافور وعود وعنبر ومانند اینها ونیز خوردن ومالیدن آن ببدن وپوشیدن لباسی که بوی خوش دارد واستعمال سایر چیزهای خوشبو بر محرم مکروه است .

ـ (مسأله ۲۵) کسی که محرم است اگر محتاج به خوردن یاپوشیدن چیزی شود که بوی خوش دارد ، باید بینی خود را بگیرد وبنابر احتیاط از بوئیدن چیزی که به آن خَلوق می گویند وخانه کعبه را به آن خوشبو می کنند خودداری نماید .

ـ (مسأله ۲۶) کفاره استعمال بوی خوش یک گوسفند است .

ـ (مسأله ۲۷) احتیاط واجب آن است که محرم در وقت گذشتن از جایگاه عطر فروشان نگذارد که بوی عطر به بینی او برسد واحتیاط مستحب آن است که میوه های خوشبو مثل سیب وبه راهم نبوید ، ولی خوردن آنها مانعی ندارد .

ـ (مسأله ۲۸) گرفتن بینی از بوی بد برای محرم حرام است ولی اگر تند برود که بوی بد به بینی او نرسد اشکال ندارد .

▪ ششم : پوشیدن چیز دوخته وچیزی که مثل دوخته است ، مانند کلاه نمد. واگر ناچار شود که چیز دوخته ای را بپوشد کفاره آن یک گوسفند است .

ـ (مسأله ۲۹) احتیاط واجب آنست که چیز دوخته کوچک را هم نپوشد ولی اگر همیان پول را به کمر ببندد یا از روی ناچاری فتق بند ببندد اشکال ندارد ، ولی برای بستن فتق بند احتیاطاً یک گوسفند کفاره بدهد .

ـ (مسأله ۳۰) احتیاط واجب آن است که لباس احرام خصوصاً پارچه ای را که بدوش می اندازد گره نزند وباچوب یاسوزن بهم متصل نکند وبه آن تکمه ندوزد .

ـ (مسأله ۳۱) زنها می توانند لباس دوخته بپوشند ولی باید از پوشیدن قفازین خودداری کنند وقفازین چیزی است که زنهای عرب می دوختند وبرای جلوگیری از سرما در دست میکردند .

▪ هفتم : از چیزهائیکه بر محرم حرام می باشد آن است که باقصد زینت کردن به چیزهائی که اسباب زینت است سرمه بکشد ، بلکه بنابر احتیاط واجب باید باقصد زینت به چیزی هم که سیاه نیست سرمه نکشد ونیز به چیزهائیکه اسباب زینت است ، بدون قصد زینت هم سرمه نکشد .

▪ هشتم : نگاه کردن در آئینه . ولی زدن عینک اگر زینت نباشد ونگاه کردن در آب صاف اشکال ندارد .

منبع:سایت آیت الله العظمی شاهرودی