پایگاه مذهبی دارالصادقیون

چه بسا گروهى با نام اسلام، در صفوف مسلمانان نفوذ کرده و از پشت خنجر بزنند، لذا مسلمانان باید هوشیار بوده و ساده اندیش و زود باور نباشند و به هر اظهار ایمانى، اعتماد نکنند؛ زیرا دشمنان براى انحراف آنان، برنامه ‏ریزى مى‏ کنند. البته خداوند نیز در مراحل حسّاس، از اسرار و توطئه‏ هاى دشمنان پرده بر مى ‏دارد.

وَقَالَت طَّآئِفَةٌ مِّنْ أَهْلِ الْکِتَابِ آمِنُواْ بِالَّذِیَ أُنزِلَ عَلَى الَّذِینَ آمَنُواْ وَجْهَ النَّهَارِ وَاکْفُرُواْ آخِرَهُ لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ (آل عمران ـ 72)

و جماعتى از اهل کتاب گفتند در آغاز روز به آنچه بر مومنان نازل شد ایمان بیاورید و در پایان [روز] انکار کنید شاید آنان [از اسلام] برگردند.

دوازده نفر از دانشمندان یهود تصمیم گرفتند براى ایجاد تزلزل و تردید در مسلمانان، صبحگاهان نزد حضرت محمّد صلى اللَّه علیه و آله آمده و اظهار ایمان کنند، ولى در آخر روز از اسلام برگردند و بگویند: ما محمّد و آیین او را دیدیم، ولى با آنچه در تورات و انجیل آمده است، مطابقت ندارد. آنها با این نقشه‏ ى ماهرانه مى ‏خواستند به هم ‏کیشان خود این طور وانمود کنند که اگر اسلام مکتب خوبى بود، اهل علم و کتاب از آن دست برنمى ‏داشتند، با این کار هم در مسلمانان تردید به وجود آورند و هم سایر یهودیان را از مسلمان شدن باز دارند. خداوند متعال نیز با نزول این آیه، نقشه‏ ى آنان را بر ملا ساخت.

در واقع آنها با گام هاى عملى فریبکارانه‏ اى براى انداختن شک نسبت به حق در دل هاى مردمان ساده از پیروان خود کوشیدند و همه هدفشان آن بود که این مردمان را از ایمان آوردن به رسالت تازه باز دارند.

گاهی به ایمان آوردن در مدتى کوتاه تظاهر مى‏ کردند، و سپس کافر مى ‏شدند و به گروه خود باز مى‏ گشتند و مى‏ گفتند: آرى، آنان را فریب دادیم و ایمان آوردیم از آن رو که قلوب پاکیزه داشتیم و مخلص بودیم، ولى بر ما معلوم شد که آنان برباطلند.

در روایتى از امام صادق علیه السلام آمده است: وقتى رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمان تغییر قبله از بیت المقدس به کعبه را در هنگام نماز ظهر ابلاغ کردند، یهود گفتند: به آنچه در آغاز روز بوده ایمان آورید، ولى بدانچه در پایان روز آمده (تغییر قبله) کفر ورزید تا آنان از آن قبله بازگردند و به طرف بیت المقدس نماز بخوانند. (مستدرک، ج 3، ص 169)

 بحث لغوی:
وجه النهار: اول روز. به این علّت است که انسان ابتدا با اول روز مواجه مى‏شود.

پیام ‏های آیه:
1ـ دشمنان براى انحراف مسلمانان، برنامه ‏ریزى مى ‏کنند. در آیه 69 خواندیم که اهل کتاب دوست دارند شما را منحرف سازند، این آیه به نقشه‏ ى آنان براى رسیدن به آن هدف مى ‏پردازد.«یُضِلُّونَکُمْ»، «قالَتْ طائِفَةٌ»

2ـ چه بسا گروهى با نام اسلام، در صفوف مسلمانان نفوذ کرده و از پشت خنجر بزنند، لذا باید هشیار بود. «آمِنُوا»، «وَ اکْفُرُوا»، «لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ»

3ـ مسلمان نباید ساده اندیش و زود باور بوده و به هر اظهار ایمانى، اعتماد کند. «آمِنُوا»، «وَ اکْفُرُوا»

4ـ خداوند در مراحل حسّاس، از اسرار و توطئه ‏هاى دشمنان پرده بر مى‏ دارد. «آمِنُوا»، «وَ اکْفُرُوا»

5ـ باید در مرحله ‏اى از ایمان قرار بگیریم که بازگشت برخى مسلمانان از دین، مایه ى تزلزل ما نگردد. «وَ اکْفُرُوا آخِرَهُ لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ»

6ـ یکى از سیاست ‏هاى دشمن، ایجاد ارتباط و سپس قطع آن، به منظور ایجاد تزلزل در جامعه است. «لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ»

وَلاَ تُوْمِنُواْ إِلاَّ لِمَن تَبِعَ دِینَکُمْ قُلْ إِنَّ الْهُدَى هُدَى اللّهِ أَن یُوْتَى أَحَدٌ مِّثْلَ مَا أُوتِیتُمْ أَوْ یُحَآجُّوکُمْ عِندَ رَبِّکُمْ قُلْ إِنَّ الْفَضْلَ بِیَدِ اللّهِ یُوْتِیهِ مَن یَشَاءُ وَاللّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ (آل عمران ـ 73)

و [گفتند] جز به کسى که دین شما را پیروى کند ایمان نیاورید بگو هدایت هدایت‏ خداست مبادا به کسى نظیر آنچه به شما داده شده داده شود یا در پیشگاه پروردگارتان با شما محاجه کنند بگو [این] تفضل به دست‏ خداست آن را به هر کس که بخواهد مى‏ دهد و خداوند گشایشگر داناست.

اهل کتاب، از گرایش یهود به اسلام نگران بودند و براى پیشگیرى از آن تبلیغ مى‏ کردند. «لا تُوْمِنُوا إِلَّا لِمَنْ تَبِعَ دِینَکُمْ»

 پیام‏ های آیه:
1ـ دشمنان اسلام، در توطئه ‏هاى خود سفارش به پنهان کارى مى‏ کنند و به غیر خود نیز اعتماد ندارند. «لا تُوْمِنُوا إِلَّا لِمَنْ تَبِعَ دِینَکُمْ» (یکى از معانى ایمان، اعتماد و اطمینان است)

2ـ هدایت الهى، یک جریان مستمر در طول تاریخ بوده است و اختصاص به قوم خاصّى ندارد. «إِنَّ الْهُدى‏ هُدَى اللَّهِ»

3ـ تعصّب و خود برتربینى، یکى از آفت‏ هاى دیندارى است. «إِلَّا لِمَنْ تَبِعَ دِینَکُمْ»

4ـ الطاف پروردگار، در انحصار گروه خاصّى نیست. نبوّت و هدایت، فضل الهى است که به هر کس بخواهد مى ‏دهد. «إِنَّ الْفَضْلَ بِیَدِ اللَّهِ»

5ـ گزینش پیامبران از سوى خداوند، بر اساس علم اوست. «واسِعٌ عَلِیمٌ»

 یَخْتَصُّ بِرَحْمَتِهِ مَن یَشَاءُ وَاللّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیمِ (آل عمران ـ 74)

رحمت‏ خود را به هر کس که بخواهد مخصوص مى‏ گرداند و خداوند داراى بخشش بزرگ است.

این آیه، تصوّر غلط یهود را که خداوند هیچ قومى را مانند یهود مورد لطف خویش قرار نمى ‏دهد، نفى کرده و مى ‏فرماید: خداوند بهتر مى‏ داند چه کسى را عهده ‏دار رسالت خویش بگرداند.

او در میان بندگانش لایق ‏ترین فرد را انتخاب نموده و مورد لطف خاص خویش قرار مى ‏دهد. خداوند، هم لطفش توسعه دارد و هم حکمتش انتخابگر است.

بحث لغوی:
" فضل" به معنى هر چیزى است که بیش از مقدار لازم از مواهب و نعمت ها بوده باشد و این یک مفهوم مثبت و ارزنده دارد، ولى گاه معنى مذموم و نکوهیده‏اى دارد و به معنى خارج شدن از حد اعتدال و رفتن به سوى افراط است و غالباً به صورت فضول (جمع فضل) به کار مى ‏رود؛ مانند "فضول الکلام" یعنى حرف هاى زیادى.
 
نکته ای از این آیات: توطئه ‏هاى قدیمى!
آیات فوق که در حقیقت از آیات اعجاز آمیز قرآن بود و پرده از روى اسرار یهود و دشمنان اسلام بر مى ‏داشت، نقشه ماهرانه آنها را براى متزلزل ساختن مسلمانان صدر اول فاش کرد.

آنها در پرتو آن بیدار شدند و از وسوسه‏ هاى اغواگر دشمن بر حذر گردیدند ولى اگر دقت کنیم مى ‏بینیم که در عصر و زمان ما نیز همان طرح ها به اشکال دیگرى اجرا مى ‏شود، وسائل تبلیغاتى دشمن که از مجهزترین و نیرومندترین وسائل تبلیغاتى جهان است در این قسمت به کار گرفته شده و کوشش مى‏ کنند که پایه ‏هاى عقائد اسلامى را در افکار مسلمین، مخصوصاً نسل جوان‏ ویران سازند.

آنها در این راه از هرگونه وسیله و هر کس در لباس هاى "دانشمند، مورخ، عالم علوم طبیعى، روزنامه ‏نگار و حتى بازیگران سینما" استفاده مى ‏کنند.

آنها این حقیقت را مکتوم نمى ‏دارند که هدفشان از این تبلیغات این نیست که مسلمانان به آئین مسیح یا یهود در آیند، بلکه هدف آنها متزلزل ساختن پایه ‏هاى عقائد اسلامى در افکار جوانان و بى ‏علاقه ساختن آنها نسبت به مفاخر آئین و سنتشان است، قرآن امروز هم به مسلمانان در برابر این جریان هشدار مى ‏دهد.


منابع:
تفسیر هدایت، ج 1
تفسیر نور، ج 2
تفسیر نمونه، ج 2
مستدرک الوسایل، ج 3
تفسیر احسن الحدیثف ج 2
تبیان