پایگاه مذهبی دارالصادقیون

وسوسه‌هایی‌که باعث می‌گردد، انسان مرتکب گناه شود، بر دو قسم است:

1- گاهی وسوسۀ مستقیم شیطان است؛ که گناه را آن‌چنان شیرین برای انسان جلوه می‌دهد، که او را به انجام دادن گناهانی نظیر غیبت، تهمت، شایعه‌ پراکنی، چشم‌چرانی، دزدی و آزار و اذیت دیگران، و... وادار می‌سازد.

2- گاهی وسوسۀ خنّاس است؛ یعنی شیطان، انسان را به انجام معصیتی امر می‌کند، ولی در عین‌حال، توجیه خود را ضمیمۀ آن گناه نیز می‌کند. که تکاتی در این زمینه قابل تامل است: 

الف: خطر بیشتر
خطر این قسم دوم از وسوسه، به‌دلیل وجود توجیه، بسیار بیشتر از قسم اول است. زیرا انسان توجیه‌گر، خود را گناه‌کار نمی‌بیند که به فکر توبه بیفتد و تصمیم به جبران گناهان خویش بگیرد. و لذا چنان در سراشیبی سقوط، قرار می‌گیرد تا به هلاکت برسد.

ب: گناه را به نیت ثواب انجام دادن
گاهی اوقات، خطر توجیه گناه، تا حدی‌است‌که باعث می‌گردد انسان، آن عمل، را حتی به نیت ثواب و قرب به خدا، هم انجام دهد. قرآن کریم این‌گونه افراد را ورشکسته‌ترین افراد می‌داند:

«قُلْ هَلْ نُنَبِّئُکُمْ بِالْأَخْسَرینَ أَعْمالاً، الَّذینَ ضَلَّ سَعْیُهُمْ فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ هُمْ یَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ یُحْسِنُونَ صُنْعاً»،[کهف 104-103]؛ «بگو: آیا شما را از زیان‌کارترین مردم آگاه گردانم؟ آنان‏ کسانى‌‏اند که کوشش‏شان در زندگى دنیا به هدر رفته و خود مى‏‌پندارند که کار خوب انجام مى‏‌دهند.»

در جریان کربلا، افراد بی‌بصیرتی‌که در رکاب یزید شمشیر زدند، کسانی بودند که با توجیه خروج حسین بن علی علیه السلام بر خلیفه وقت، در مقابل امام صف کشیدند. و آن جنایت عظیم را با قصد قربت، رقم زدند. امام باقر علیه السلام مى‌‏فرماید:«سى هزار نفر در کربلا جمع شده بودند براى کشتن پسر پیغمبر «وَ کُلٌ‏ یَتَقَرَّبونَ‏ الَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ بِدَمِهِ» و همه آن‌ها به قصد قربت آمده بودند؛ به حسین بن على شمشیر مى‏‌زدند براى این‌که به بهشت بروند.»[1]

ج: راحت انجام دادن گناه
توجیه گناه که یک بیماری و بلای عمومی است، باعث می‌گردد، انسان به‌راحتى و بدون هیچ ترس اخروی، مرتکب معصیت شود که متاسفانه در جامعه شاهد چنین توجیهاتی هستیم.

مثلا برخی از افراد، گناهانی مانند رشوه را با توجیه هدیه، تهمت را با عنوان همه می‌گویند، شرکت در مجلس حرام را، با توجیه یک شب که هزار شب نمی‌شود، ربا را با عنوان، همه می‌خورند، گوش دادن به موسیقی حرام را با عنوان آرامش اعصاب و رقص را به بهانه این‌که یک نوع ورزش است، و ...  را به‌راحتی و بدون هیچ دغدغه‌ای انجام می‌دهند.

 امام صادق علیه السلام در رابطه با توجیه گناه می‌فرمایند: «بِمِثْلِ هَذَا التَّأْوِیلِ‏ الْقَبِیحِ‏ الْمُسْتَنْکَرِ یَضِلُّونَ وَ یُضِلُّون‏»،[2]؛ « به‌مانند این‌گونه توجیه‌های زشت و ناپسند، مردم را گمراه می‌کنند و خود گمراه می‌شوند.»

 د: ریخته شدن قبح گناه 
با توجه به این‌که رفتارهای فردی و اجتماعی انسان، تابع ارزش‌ها و نظام ارزشی اوست، توجیه گناه  مفسده دیگری نیز در پی دارد. و آن اینست‌که باعث می‌گردد قبح گناه، به‌دلیل عادی شدن آن در جامعه، ریخته شود. و نتیجه چنین حالتی، عمومی شدن و شیوع گناه در جامعه، و تغییر سبک زندگی در جامعه می‌باشد.

ه: شیوع گناه
یکی از آفات توجیه گناه، شیوع معصیت است. و در صورتی‌که گناه در جامعه‌ای بسیار شایع گردد خداوند بر مردمان آن ملت عذاب نازل می‌کند و این عذاب می‌تواند جنبه‌های مختلفی هم‌چون؛ از بین رفتن برکت، شیوع بیماری، قحطی و ... داشته باشد.

«إِنَّ الَّذینَ یُحِبُّونَ أَنْ تَشیعَ الْفاحِشَةُ فِی الَّذینَ آمَنُوا لَهُمْ عَذابٌ أَلیمٌ فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ وَ اللَّهُ یَعْلَمُ وَ أَنْتُمْ لا تَعْلَمُون»،[نور،19]؛ «آنان‌که دوست مى‏‌دارند که در میان اهل ایمان کار منکرى اشاعه و شهرت یابد آن‌ها را در دنیا و آخرت عذابى دردناک خواهد بود. و خدا (فتنه‏‌گرى و دروغشان را) مى‏‌داند و شما نمى‌‏دانید»

بنابراین باید از کمین این خطری‌که هر انسانی را تهدید می‌کند بر حذر بود. که با وجود  توجیه گناه، انسان هیچ‌گاه در صدد اصلاح خویش بر نمی‌آید.

............................................................
پی‌نوشت:
[1]. مجموعه آثار شهید مطهری،ج17،ص422.
[2]. وسائل الشیعه، ج9، ص468.

منبع: noorportal.net