پایگاه مذهبی دارالصادقیون

بود؛ چنان که عمر بن خطاب را از اجـرای فـرمـانـش مـبـنـی بـر کـشـتـن مـوالی و عـجـمـان مـنـصـرف کرد. [2] .

شاید قوی ترین عامل انتساب ابن زیاد به جناح امیرالمؤمنین، علی علیه السلام، و فـعـالیـت در زیـر پـرچـم آن حـضـرت، هـمـیـن عامل روانی بود.

معاویه خباثت خود و نیز شناختی که از روحیات زیاد داشت، به این عامل روانی بسیار مؤثر در نوع انتساب فکری و سیاسی زیاد پی برد؛ و به آن ادعای ساختگی یعنی برادرخواندگی مبادرت ورزید.مـقصودش این بود که ارتباط او را با موالی قطع کند و به خودش یعنی یکی از خاندان های مشهور قریش منتسب گرداند. او با این کارـ بـا تـوجـه بـه شـناختی که از زیاد داشت ـ پیوستن وی به جبهه باطل خودش را تضمین کرد.

زیـاد نـیـز پـس از پـیـوسـتـن بـه جـنـاح باطل معاویه و خروج از جرگه ی موالی، سخت ترین حمله ها را علیه آنـهـا، که بیشترشان شیعه بودند صورت داد. شناخت پیشین وی از افراد، بزرگان و جایگاه هایشان نیز در این راستا مؤثر بود.

در نـامه احتجاج آمیز و همه جانبه ای که امام حسین علیه السلام برای معاویه فرستاد، علاوه بر مخالفت این برادرخواندگی با شریعت اسلامی، بـعد روانی مورد نظر معاویه از این کار را مورد اشاره قرار داد و فرمود:

آیا تو نبودی که زیاد بن سمیه، زاده شده در فراش عبید ثقیف، را بـرادر خـویـش خـوانـدی و پـنـداشـتـی کـه وی از پـدر تـوست؟؛ و حال آن که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرموده است: «فرزند از آن شوهر است و زنـاکـار بـایـد سـنـگـسـار شـود». تـو از روی عـمـد سـنـت رسـول خـدا صلی الله علیه و آله را ترک گفتی و بی آن که از سوی خداوند هدایت یـافـته باشی، از هوای نفس خویش پیروی کردی. سپس او را بر دو عـراق چـیـره سـاخـتـی؛ و او دسـت و پـای مسلمانان را می برید و چـشـمـانـشـان را مـیـل مـی کـشـیـد و آنـان را بـر شـاخـه هـای نـخـل مـی آویـخت. گویی که نه تو از مسلمانان هستی و نه آنها از تواند...! [3] .

عـبـیـدالله زیاد در سایه افتخار به نسب سفیانی نشوونما یافت و بدان مباهات می کرد. [4] 


این انتساب آتش کینه وی را نـسـبـت بـه شـیعیان و به ویژه اهل بیت علیهم السلام شعله ور ساخت. در نتیجه تاریخ از وی چنان پرونده ی سیاهی ثبت کرد که الی الابد سیاهی آن باقی خواهد ماند.

نـقـل شـده اسـت کـه عـبـیـدالله زیـاد در سـال بـیـسـتـم هـجـری [5] از مـرجانه مجوسی که به بـدکـاری مـشـهـور بـود زاده شـد. زیاد از آن زن جدا شد و شیرویه ی اسـواری [6] او را به زنی گرفت. زیاد عبیدالله را به مرجانه داد و او در خانه شیرویه (غیر مسلمان) نشوونما یافت. او لکـنـت زبـان داشـت و واژه هـای عـربی را نمی توانست درست ادا کـنـد. برای مثال به «حَروری» می گفت «هَروری» و شنوندگان را به خنده می انداخت. [7] .

زیاد، پدر عبیدالله، در سال 53 ه‍ به هلاکت رسید و او نزد معاویه رفـت؛ کـه در سال 54 ه‍ [8] وی را والیگری خراسان داد و در سـال 55 والی بـصـره سـاخـت. عـبـیدالله، اسلم بن زرعه کـلابـی را در خـراسـان بـه جـای خـویـش گـمـاشـت و بـه بـصـره بازگشت [9] ؛ و تا مرگ معاویه همچنان والی آن شهر بود.

بـا آن کـه کـیـنـه ی عـبـیـدالله بـن زیـاد نـسـبـت بـه اهـل بـیـت علیهم السلام بـرای واداشـتـن وی بـر ارتـکـاب جـنـایـت قتل امام حسین علیه السلام کافی بود، ولی بیم از خشم یزید و کینه ای که از او بـه دل داشـت و تـمـایل عبیدالله برای جلب رضایت و دوستی یـزیـد، عـزم وی را بر کشتن امام علیه السلام به منظور اظهار ارادت به او چند برابر می ساخت. [10] .

یـزید هنگام ترغیب عبیدالله در اجرای فرمان کشتن امام حسین علیه السلام، از همان سلاحی که پدرش علیه زیاد به کار گرفت استفاده و تهدید کـرد کـه چـنـانـچـه از اجرای آن سرباز زند،


نسب دروغین اموی را از دسـت داده در شـمار غلامان ثقیف درخواهد آمد! «خبر یافته ام که حسین رهسپار کوفه شده است. دوران تو در میان دوران ها و سرزمین تو از میان سرزمین ها به او مبتلا گشته است و از میان کارگزاران، تو در معرض آزمون قرار گرفته ای؛ و در این آزمون یا آزاد می گردی و یا آن که به جرگه ی بندگان می پیوندی.» عبیدالله نیز حسین علیه السلام را کـشـت و سـر مـبـارک او را هـمـراه زن و فـرزنـد و بار و بنه اش برای یزید فرستاد. [11] .

عبیدالله مردی بدنهاد، ستم پیشه و بیدادگر بود. هنگام ناتوانی، تـرسـو و هـنـگام توانایی ستمگر بود. حسن بصری گفته است:عـبـیـدالله نزد ما آمد و معاویه این جوان نابخرد را امارت بخشید. او خـونـریـزی بـسـیـار شـدیـدی بـه راه انـداخـت... عـبـیدالله ترسو بود. [12] .

حـسـن بصری او را جوانی عیاش و فاسق خوانده و درباره اش گفته است: بدتر از ابن زیاد ندیده ایم. [13] .

یـکـی از بـزرگـان عرب را نزد وی آوردند. عبیدالله او را به خود نـزدیک ساخت و با چوبدستی آن قدر به صورتش زد که بینی او شـکـسـت و گـونـه هـایـش شـکـافـت و گوشت گونه اش پخش شد وچوبدستی بر سر و روی او شکست. [14] .

او بر مردی که به آیه ی قرآن تمثل جست خشم گرفت و فرمان داد تا یکی از ستون های کاخ را بر روی او بنا کردند! [15] .

او زنـان را در مـجـلس خـویـش سر می برید و از قطعه قطعه کردن اعضای آنان لذت می برد. [16] .

او در حـالی زیـسـت کـه عـراقـیـان از وی نـاخـشـنـود بـودنـد [17] و اهـل حـجـاز او را خـوار مـی شمردند. [18] .

پس از مرگ یزید، گروهی از بصریان را فریفت که با وی بیعت کـنـنـد. سـپـس از بـیـم


درگـیری با مردم پنهان شد و آنگاه به شام گریخت... عبیدالله پرخور بود. روزانه بزغاله ای را برایش می آوردنـد و او مـی خـورد! یـک بـار ده غـاز و یـک زنـبیل انگور را خورد. سپس برگشت و ده غاز و زنبیلی انگور و یک بزغاله نر دیگر را خورد. [19] .

تـنـوخـی گـفـتـه اسـت: هـنـگـامـی کـه عـبـیـدالله زیـاد، پـس از قتل حسین علیه السلام، کاخ سفیدش را در بصره ساخت، روی در آن تصویر سـرهـای بـریـده را حـک کـرد و در راهروی آن صورت یک شیر و یک قـوچ و یـک سـگ را کـشـیـد و گفت: شیری عبوس، قوچی شاخ زن و سگی پارس ‍ کننده!

عـربـی کـه از آنـجا می گذشت با دیدن این منظره گفت: صاحب این کاخ جز یک شب ناتمام در آن نخواهد زیست.

چـون خـبـر بـه ابـن زیاد رسید. فرمان داد تا آن اعرابی را زدند و بـه زندان افکندند. هنوز شب را به صبح نبرده بود که پیک پسر زبـیـر بـرای گـرفـتن بیعت نزد قیس بن سکون و دیگر بزرگان بـصـره آمـد و مـردم را بـه فـرمـانـبـرداری از او فـراخواند؛ و آنان پـذیـرفتند همان شب برخی از مردم درباره حمله به ابن زیاد با هم به مشورت پرداختند. گروهی که کاری را از وی به دست داشتند او را هـشـدار دادند و او در همان شب از خانه اش گریخت و به قبیله اَزْد پناهنده شد پس از پناه دادن به او جنگ مشهور آنان و بنی تمیم به خـاطـر وی بـرپـا گـشـت. سـرانـجـام او را بـیـرون رانـده بـه شام فـرسـتـادنـد. به دنبال آن زندان شکسته شد و اعرابی بیرون آمد،ابـن زیـاد هـم بـه خـانـه بـاز نـگـشـت تـا آن کـه در جـنـگ خازر به قتل رسید. [20] .

هـنـگـامـی کـه ابـن زیـاد ـ پـس از فـاجـعه کربلا ـ دید که جز غضب خـداونـد و خـشـم مـردم عـلیـه خـودش چـیـزی فـرا چـنـگ نـیـاورده است، [21] کـوشـیـد تـا از مـسـؤولیـت قتل امام علیه السلام طفره برود. او ادعا می کرد و می گفت:


«دلیـل کشته شدن حسین به دست من این بود که یزید پیشنهاد کرد کـه یـا او را بـکـشـم و یـا خـودم کـشـتـه شـوم و مـن قتل او را برگزیدم!». [22] .

پس از رسیدن خبر مرگ یزید، عبیدالله که در آستان اسارت بود،گـریخت و از راه خشکی به شام رفت. در آنجا به مروان پیوست و همراهش جنگید. مروان پس از پیروزی، وی را به عراق بازگرداند.چـون به سرزمین عراق رسید، مختار، ابراهیم، پسر مالک اشتر، را به جنگ وی فرستاد. دو گروه در نزدیکی زاب با یکدیگر درگیر شدند و ابراهیم اشتر با نواختن یک ضربت جانانه بر عبیدالله او را دو نـیـم کـرد؛ و ایـن در روز عـاشـورای سال 67 ه‍ بود. [23] .

سـر عـبـیـدالله را هـمـراه سـرهـای دیـگـر فـرمـانـدهـانـش نزد مختار فـرسـتـادند؛ و در حیاط کاخ انداختند. در این هنگام ماری باریک آمد و از هـمـه سـرهـا گـذشـت تـا آن کـه وارد دهان عبیدالله زیاد شد و از سـوراخ بـیـنی او بیرون آمد. بار دیگر از بینی او وارد و از دهانش خارج گشت و این کار را چندین بار تکرار کرد. این روایت را ترمذی در «جامع» خویش نقل کرده است. [24] .

[در نـقـلی اسـت کـه] سـرش را بـریـدنـد و سـپـس جنازه اش را آتش زدند. [25] .

ایـن طـاغـوت در هـنـگـام مـرگ، نـسـلی از خـود بـاقـی نـگـذاشـت. [26] .

چـرا کـه خـداوند متعال در قرآن کریم فسادکنندگان در زمین و قطع رحم کنندگان را نفرین کرده و فرموده است:

«فـَهـَلْ عـَسَیْتُمْ إِنْ تَوَلَّیْتُمْ أنْ تُفْسِدُوا فِی الاَْرْضِ وَتُقَطِّعُواأرْحـَامـَکـُمْ - أوْلَئِکَ الَّذِیـنَ لَعـَنـَهـُمُ اللّهَُ فـَأصـَمَّهـُمْ وَ أعـْمـَی أبْصَارَهُمْ» [27] .

آیـا اگـر بـه حـکومت رسیدید، می خواهید در زمین فساد کنید و پیوند خویشاوندیتان را ببرید.


گـمـان نـمـی کـنـیـم که هیچ مسلمان دانا و آگاهی در این که یزید و عـبیدالله زیاد و امثال آنان از مصادیق بارز مفهوم مفسد فی الارض و قـطـع کـنـنـدگـان رحـم بـوده انـد، تـردیـد داشـتـه بـاشـد و حـال آن کـه ایـنـان دسته گل پیامبر صلی الله علیه و آله و یاران و خاندانش را به بـدتـریـن شـکـل بـه شـهـادت رسـانـدنـد و حـرم رسـول خدا را به بدترین صورت و با روی باز در برابر چشم نـامحرمان و دشمنان از کربلا به شام بردند. آیا در نزد خداوند و مـؤمـنـان خـویـشـاوندی عزیزتر و شایسته تر به پیوند، از رحم رسـول خـدا صلی الله علیه و آله وجـود دارد؟ آیا فسادی بیشتر، بزرگ تر و زشتتر از آنچه یزید و عبیدالله و امثالشان مرتکب شدند وجود دارد؟

با این همه، ذهبی، در عین شدّت پارسایی و تقوای خود می گوید:«شیعیان جز به لعن او و دیگران خشنود نمی شوند؛ و ما به خاطر خـداونـد بـا آنـان دشـمـنی می ورزیم! از آنان بیزاری می جوییم،ولی لعـنـتـشـان نـمـی کـنـیـم و سـر و کـارشـان بـا خـداونـد اسـت!» [28] باید گفت:

«این خلق و خویی است که از اخزم می شناسم» [29] .