تولد و اصل و نسب

حجت الاسلام محمد هاشمیان در سال 1307 شمسی در شهرستان رفسنجان دیده به جهان گشود. پدرش حجت الاسلام آقا میرزا عباس از علمای منطقه و از شاگردان آیت الله حاج شیخ حسین کمال آبادی و آیت الله جهانگیر قشقایی بود. آقا میرزا عباس در رفسنجان  محل رجوع طبقات مختلف بود و به مرتبه ی قریب الاجتهاد رسیده بود محمد تا سن هفت سالگی در رفسنجان اقامت داشت و هنگامی که پدرش بر اثر فشار عوامل حکومت مجبور به اقامت اجباری در قریه های جوار رفسنجان شد او نیز همراه خانواده در این روستای تابعه ی رفسنجان رحل اقامت افکند.

تحصیلات

محمد در نوق در مکتب خانه های آن روز نزد آقا سید حبیب حسینی و سیده حاج بانو صغری طباطبایی به تحصیل علوم قدیمه همچون نصاب، بوستان و گلستان سعدی پرداخت کودکی او مصادف با کشف حجاب و اعمال سیاست های ضد مذهبی رضاخان در کشور بود؛ از همین رو وی پس از تبحر در برخی  از علوم، مکتب خانه ای ایجاد کرد و به کودکان دروس دینی آموزش می داد که از جمله ی این کودکان پسر عمویش اکبر هاشمی بهرمانی (رفسنجانی ) بود. همچنین او علاقه وافری به کسوت روحاینت داشت و هنگامی که پدر و مادرش در سال 1320 به زیارت یکی از اماکن مذهبی رفتند از غیبت آنها استفاده کرد و به لباس روحانیت ملبس شد پدر که بر اثر جو کشور و اوضاع زمانه با این امر مخالف بود سرانجام با اصرار محمد خود به تعلیم دروس دینی او همت گماشت.

عزیمت به قم

وی پس از آموختن مقدمات در نزد پدر برای تحصیل در سطوح عالی تر مصصم شد به قم عزیمت کند اما پدر به علت عدم توانایی پرداخت هزینه ی اقامت در قم و نیز تنهایی او در دیار غربت با این امر مخالفت ورزید سرانجام شیخ محمد با راضی کردن عمویش موفق شد پسر او اکبر هاشمی رفسنجانی را برای رفتن به قم با خود همراه کند و در سال 1327 ش با او روانه ی قم گردد در آنجا در منزل اخوان مرعشی ، دایی زادگانش سکونت گزید و به تحصیل علوم دینی اشتغال ورزید.

تحصیلات حوزوی در قم و اساتید

 او دروس سطح عالی را در نزد شیخ محمد رضا کمالوند، شیخ مصطفی اعتمادی، آقا سید عبدالعلی شیرازی، آقا میرزا علی مشکینی ، سلطانی طباطبایی و میرزا عبدالجواد اصفهانی فراگرفت سپس برای یادگیری دروس خارج فقه و اصول در نزد آیات عظام : عباسعلی شاهرودی، بروجردی، محقق داماد، میرزا ابوالفضل زاهدی و امام خمینیتلمذ نمود. چندی هم نزد علامه طباطبایی به یادگیری فلسفه پرداخت.

درخواست مردم نوق برای حضور هاشمیان در این منطقه

 دوازده سال از اقامت هاشمیان در قم می گذشت که به درخواست مردم منطقه نوق ، آیت الله بروجردی ، آیت الله سعیدی را برای عهده داری امور دینی به آنجا فرستاد. آنگاهی که آیه الله سعیدی به نوق(از توابع رفسنجان) رفته بودند مردم آن دیار با امضای طوماری خطاب به آیه الله بروجردی خواستار بازگشت شیخ به دیار خود برای امور مذهبی شدند. مرحوم آیه الله بروجردی نیز امر کردند که شیخ برای انجام امور مذهبی عازم آن دیار شوند. ایشان در خاطرات خود می گویند:

"آیت‌الله سعیدی (ره) آمده بودند به نوق مردم از ایشان خواسته بودند که ایشان این طومار را ببرد خدمت آیت‌الله بروجردی که ایشان امر کند که ما برویم به نوق برای امورات مذهبی‌شان، آقای سعیدی این کار را کرده بودند طوماری آورده بودند خدمت آقای بروجردی من ناراحت شدم چون ایام عنفوان تحصیلم بود می‌دیدم اگر رها کنم تحصیل را صحیح نیست، حرف آقای بروجردی هم نمی توان گوش  نکرد لذا پیش خودم گفتم می‌رویم استخاره می‌گیریم رسم بود که می‌رفتند خدمت آیت‌الله اراکی بعد از نماز مغرب در مدرسه فیضیه طلبه‌ها استخاره‌شان را می‌گرفتند من هم مثل انهای دیگر مثل شبهای دیگر رفتم خدمت ایشان گفتم آقا یک استخاره‌ای برای من بگیرید... بلند شدند فرمودند اسمت چیست گفتم اسمم محمد هاشمیان، فرمودند آقای هاشمیان حضرت ولی عصر (س) از اغلب این آقایانی که در حوزه نشستند و دنبال اصطلاحات علمی‌هستند گله‌مند است گفتم چرا فرمودند برای اینکه استکبار جهانی دارند ایتام آل‌احمد را یا بهائی‌شان می‌کنند یا شیخی‌شان می‌کنند یا صوفی‌شان می‌کنند یا توده‌ایشان می‌کنند آقایان هم نشستند اینجا و پی اصطلاحات علمی‌، من عقیده‌ام این است اگر کسی توانست به مطالب علمی‌را خودش با مطالعه در بیاورد دیگر جایز نیست که درحوزه علمیه برای این بحث‌ها بماند باید بیاید بیرون و برای دفاع از اسلام و نجات مردم مسلمان مشغول فعالیت دینی شود من از خدا می‌خواهم یک کسی یک طوماری تلگرافی به من بدهد بگوید اراکی بیا در اینجا صحبت کن همانطور که این حرفها را می‌زدند من تعجب می‌کردم چرا ایشان من که هنوز حرفی نزدم که نیتم چیست..."

ایشان که تکلیف را بر خود تمام دیدند باز باره بار سفر بر بستند و رو به سوی دیار خود برای تبلیغ مذهب نهادند. در آن دیار به تبلیغ پرداختند و همواره در مقابل دد منشی های حاکمیت، از جمله مسئله کاپیتولاسیون ، روشنگر اذهان مردم بودند.

 

مبارزات و فعالیتهای سیاسی

دوران تحصیل حجت الاسلام شیخ محمد هاشیمیان در قم مصادف با نهضت مردم ایران برای ملی کردن صنعت نفت بود. در همان زمان سید علی اکبر برقعی روحانی عضو جمعیت هواداران صلح (از گروه های هوادار دولت شووری) در قم فعالیت داشت در هنگام بازگشت برقعی از کنفرانس صلح وین، جمعیتی از او استقبال نمود و در آن مراسم به آیت الله بروجردی اهانت شد. هاشمیان از جمله افرادی بود که به این امر اعتراض نمود و در تهییج معترضین به این اقدام نقش به سزایی داشت. او با شروع نهضت امام خمینی در عرصه ی قیام حضور یافت و در منطقه نوق به ایراد سخنرانی های اعتراضی علیه لایحه انجمن های ایالتی و ولایتی همت گماشت. وی قبل از این پس از فوت آیت الله بروجردی در ترویج مرجعیت امام کوشش فراوان نموده بود. او پس از فاجعه ی دوم فروردین فیضیه قم در راس هیئت عزادارای رفسنجانی ها به مشهد عزیمت نمود و در سخنرانی های خود در آن شهر از فجایع رژیم سخن گفت و در همان روزها با محاصره ی منزل آیت الله قمی در مشهد به حمایت از او برخاست. بازگشت هاشمیان به رفسنجان مصادف با دستگیری امام خمینی و قیام 15 خرداد 1342 شد او در نامه ای به آیت الله شریعتمداری از قصد مردم نوق برای عزیمت به قم خبر داد اما آیت الله شریعتمداری به اطلاع وی رساند که علمای بلاد در اعتراض به این اقدام قصد دارند به حضرت عبدالعظیم (ع) مهاجرت کنند از همین روحجت الاسلام محمد هاشمیان همراه شیخ علی اصغر کرمانی از کرمان و آیت الله صدوقی از یزد عازم تهران شدند تا به علمای دیگر بلاد بپیوندند.

 در جلسه ای که آن زمان برای اتخاذ تصمیم درباره ی دستگیری امام تشکیل شد مقرر گردید که آیات عظام : شریعتمداری، مرعشی نجفی، محمد تقی آملی به نمایندگی از علمای مهاجر اقدامات لازم را بری آزاد  امام خمینی به عمل آوردند و در همان جلسه به پیشنهاد هاشمیان قرار شد که علمای منتخب به هیچ عنوان با شاه دیدار نکنند. هاشمیان در همان زمان از توطئه ی دکتر مظفر بقایی در ایجاد اختلاف در صفوف علما پرده برداشت و از پراکندگی آنان جلوگیری نمود همچنین بر اثر تلاش او بود که آیت الله شریعتمداری اعلامیه ی دفاع از مرجعیت امام را امضا نمود. هنگامی که رهبر کبیر  انقلاب به منزلی در قیطریه منتقل شده هاشمیان به ملاقات ایشان رفت و در آنجا اجازه ی حسبیه و جواز شرعی در امور را از وی  دریافت کرد و بعدها امام در نجف اشرف اجازه ی وکیل در توکیل سرسار ایران را به نام او صادر نمود.

اعتراض به تبعید امام خمینی

با تبعید رهبر فقید انقلاب اسلامی حضرت امام در 13 آبان ماه 1343 حجت الاسلام محمد هاشمیان در اعتراض به این اقدام 13طومار خونی را به امضای مردم نوق رساند و به 13 کشور جهان فرستاد که متن این طومارها از رادیو عراق و مصر قرائت شد این اقدام موجب شد که جانش در معرض خطر قرار گیرد. از همین رو به مدت 40 روز در خفا به سر برد تا سرانجام بر اثر تعهد و ضمانت آقا سید جلال هجری مبنی بر عدم اقدام علیه رژیم و حمایت شدید مردم نوق از وی دستگیری اش نافرجام ماند.

ادامه مبارزه تا سرنگونی شاه

 از این زمان فعالیت  حجت الاسلام محمد هاشمیان به شکلی دیگر استمرار یافت و او با راسال وجوهات برای رهبری نهضت در تقویت آن می کوشید. با شهادت حاج آقا مصطفی خمنیی در نوق رفسنجان مراسمی بدین مناسبت برگزار کرد و با تحریم جشن نیمه ی شعبان در سال 1357 توسط امام خمینی در حمایت از حکم رهبر فقید انقلاب در مسجد جامع رفسنجان به ایراد سخنرانی پرداخت که منجر به درگیری مردم با نیروهای رژیم شد.حجت الاسلام محمد هاشمیان سه ماه قبل از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی مرکز فعالیت خود را از نوق به رفسنجان منتقل نمود و به کمک نیروهای انقلابی کنترل شهر را به دست گرفت و با ایجاد محاکم شرعی به اداره امور پرداخت. با خبر بسته شدن فرودگاه برای ممانعت از ورود حضرت امام به خاک میهن مردم رفسنجان به رهبری هاشمیان در مسجد جامع این شهر متحصن شدند و در روز 10 بهمن 1357 مجسمه ی شاه را سرنگون ساختند.

فعالیت های پس از پیروزی انقلاب اسلامی

 با پیروزی انقلاب اسلامی حجت الاسلام  شیخ محمد هاشمیان علاوه بر نمایندگی ولی فقیه و امامت جمعه ی شهر رفسنجان تا سال 1365 حاکم شرع منطقه بود و از این سال تا زمان رحلت حضرت امام ریاست کل دادگستری رفسنجان را بر عهده داشت. علاوه بر این از دیگر مسئولیت های ایشان می توان به ریاست دانشگاه آزاد اسلامی واحد رفسنجان اشاره نمود. وی زمانی که امام جمعه ی شهر رفسنجان بود خدمات فرهنگی و عمرانی فراوانی در منطقه انجام داد که از آن جمله می توان به تاسیس دبیرستان در نوق، احداث مسجد جامع نوق، ایجاد حوزه علمیه ی دینی برای برادران و خواهران در رفسنجان، و بازسازی مسجد حاج شریف در این شهر اشاره کرد .حجت الاسلام محمد هاشمیان با وجود مشاغل سیاسی به تدریس در حوزه علیمه و دانشگاه های گونان اشتغال داشت.

رحلت

حجت الاسلام شیخ محمد هاشمیان،امام جمعه رفسنجان پس از30 سال درسمت امام جمعه ونماینده ولی فقیه در رفسنجان  در 19 آذر  1390 در بیمارستان علی ابن ابیطالب شهر رفسنجان درسن 84 سالگی دارفانی را وداع گفت.ایشان از سه سال قبل به دلیل سکته قلبی و کهولت سن زیرنظر پزشک بود.