پایگاه مذهبی دارالصادقیون

استجابت خدا منوط به گناه کار نبودن دعا کننده نیست، خداوند کریم و رحیم حتی دعای افراد گناه کار را نیز اجابت می کند، پس هیچ کس و هیچ گاه از رحمت خدا نباید نا امید بود. گرچه به طور مسلم هر قدر انسان اطاعت بیشتری از خداوند داشته باشد از سوی پروردگار منزلت بالاتر و استجابت بیشتری شامل حال او می شود.

«مستجاب الدعوة» شدن همانند رشته های مختلف علمی و امثال آن نیست تا انسان با فراهم آوردن شرایط و ویژگی هایی در آن فن خاص متخصص و صاحب مقام بشود، آنگاه بساط پهن کند و دعا نماید و اجابت دریافت کند و یا برای کسی دیگر دعا کند و اجابت بگیرد. بلکه برخی از بندگان صالح خدا و اولیاء الهی به دلیل معنویت و مقام بلند که در قرب الهی پیدا کرده اند، دارای اوصاف و کمالات وجودی و آثار و برکات معنوی فراوان می شوند که یکی از آنها استجابت دعای آنان است؛ یعنی اگر آن فرد صالح برای کسی دعا کند و یا برای چیزی دعا نماید و اگر خداوند نیز مصلحت بداند، ممکن است بر اثر دعای او حاجتی برآورده شود.
به همین دلیل چه بسا فرد صالحی برای کاری دعا می کند و چون برآورده شدن آن حاجت و یا آن کار به مصلحت آن شخص نیست و یا اسرار دیگری در میان است، لذا دعای آن مومن صالح و یا آن ولی الهی مستجاب نمی شود. بنابراین مستجاب الدعوة بودن ،چون فن خاصی نیست پس شرایط خاص کلاسیک هم ندارد، بلکه برخی بندگان صالح به دلیل معنویت و تقرّب شان به خدا دعاهایشان مستجاب می شود.
عمروبن حمق هنگام جوانی برای پیامبر (صلی الله علیه و اله) آب برد، پیامبر (صلی الله علیه و اله) آن را آشامید و سپس ٍ این دعا را در حق او کرد: اللهم امتعه بشبابه: خدایا او را از جوانی بهره مند کن. این دعا آنچنان در حق او به استجابت رسید، که هشتاد سال از عمرش ٍ گذشت در عین حال موی سفید در سر و صورت او دیده نشد.

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: چهار کس دعایشان رد نخواهد شد و درهای آسمان به روی دعای آنان گشوده است: دعای پدر برای اولادش، دعای مظلوم بر علیه ظالم، دعای کسی که برای انجام عمره به مکه رفته باشد، و دعای انسان روزه دار. (بحارالانوار، ج 90، ص 354، باب 22)
امام صادق علیه السّلام می فرمایند: از جمله کسانی که دعایش مستجاب می شود، دعای امام و پیشوای عادل برای رعیت و دعای مومنی که پشت سر و در غیاب مومنی دیگر برای او دعا کند. (بحارالانوار، ج 90، ص 355، باب 22)
و در روایت دیگری آمده که امام صادق علیه السلام فرمودند: سه کس دعایشان مستجاب است: یکی حاجی که به مکه رفته است. دیگر رزمنده ای که در جبهة جهاد حضور پیدا کرده و سوم انسان مریض. (بحارالانوار، ج 90، ص 357، باب 22)
چه بسا فرد صالحی برای کاری دعا می کند و چون برآورده شدن آن حاجت و یا آن کار به مصلحت آن شخص نیست و یا اسرار دیگری در میان است، لذا دعای آن مومن صالح و یا آن ولی الهی مستجاب نمی شود.
آیا دعای معصیت کار مستجاب است؟

در این مورد به سه نکته اشاره می کنیم:
اولاً همین که انسان با دعا و تضرع و استغفار (که نوعی دعاست) توبه می کند و خداوند توبه او را قبول می کند، این خود روشن ترین دلیل بر آن است که دعای افراد گناه کار نیز پذیرفته می شود و لذا در روایات تأکید فراوانی بر استغفار و توبه از گناهان شده است. (اصول کافی، نشر پیشین، ج 4، ص 264) و قرآن کریم می فرماید: (و ما کان الله معذبهم و هم یستغفرون) (انفال/ 33) یعنی تا آنان طلب آمرزش می کنند، خدا عذاب کنندة ایشان نخواهد بود. پس معلوم می شود که دعای گناهکاران نیز گاهی پذیرفته می شود.
ثانیاً: این که در روایات آمده است که دعای مظلوم بر علیه ظالم مستجاب می شود. (اصول کافی، نشر پیشین، ج 4، ص 264) در هیچ روایتی قید نشده که مظلوم در صورتی دعایش بر علیه ظالم مقبول است که گناه کار نباشد. پس معلوم می شود که دعای مظلوم گرچه اهل گناه باشد بر علیه ظالم مستجاب است.
ثالثاً: آیاتی که همگان را به دعا فراخوانده و وعده اجابت داده مطلق است، مثلا می فرماید: (ادعونی استجب لکم) (مومن/ 60) مرا بخوانید تا دعای شما را اجابت کنم. بخصوص آن که مفسرین گفته اند: شأن نزول این آیه افراد بی ایمان و مغرور و متکبر است که خداوند بعد از تهدید آنان می فرماید مرا بخوانید تا دعای شما را اجابت کنم. (تفسیر نمونه، ج 20، ص 146) و در آیة دیگر نیز به طور مطلق فرموده: (اذا سألک عبادی عنّی فانی قریب اجیب دعوة الداع اذا دعان) (بقره/ 186) هرگاه بندگان من از تو درباره من بپرسند، بگو من نزدیکم و دعای دعا کننده را به هنگامی که مرا بخواند اجابت می کنم.
از این گونه آیات، که استجابت خدا را منوط به گناه کار نبودن دعا کننده نکرده است، به خوبی به دست می آید که خداوند کریم و رحیم حتی دعای افراد گناه کار را نیز اجابت می کند، پس هیچ کس و هیچ گاه از رحمت خدا نباید نا امید بود. گرچه به طور مسلم هر قدر انسان اطاعت بیشتری از خداوند داشته باشد از سوی پروردگار منزلت بالاتر و استجابت بیشتری شامل حال او می شود.
دعایی به پاس عمل

عمروبن حمق از اصحاب پیامبر (صلی الله علیه و اله) و از یاران شجاع و مخلص علی (علیه السلام) بود که سرانجام توسط دژخیمان معاویه دستگیر شده و در حصن موصل زندانی گردید، سرش را بریدند و نزد معاویه به هدیه بردند. او هنگام جوانی برای پیامبر (صلی الله علیه و اله) آب برد، پیامبر (صلی الله علیه و اله) آن را آشامید و سپس ٍ این دعا را در حق او کرد: اللهم امتعه بشبابه: خدایا او را از جوانی بهره مند کن. این دعا آنچنان در حق او به استجابت رسید، که هشتاد سال از عمرش ٍ گذشت در عین حال موی سفید در سر و صورت او دیده نشد.
او روزی به حضور امام علی (علیه السلام) آمد، امام دید چهره او زرد شده ، پرسید: این زردی چیست؟ او عرض کرد: بر اثر بیماری است که به آن مبتلا شده ام . امام علی (علیه السلام) به او فرمود : مااز خوشحالی شما خوشحالیم ، و هنگام اندوه شما، غمگین هستیم ، و برای بیماری شما بیمار می شویم و برای شما دعا می کنیم.
منابع:
داستان دوستان / محمد محمدی اشتهاردی
سایت اندیشه قم