پایگاه مذهبی دارالصادقیون

 پدید آمدن مهریه نتیجه تدبیر ماهرانه ‏ای است که در متن خلقت و آفرینش برای تعدیل روابط زن و مرد و پیوند آنها به یکدیگر بکار رفته است و ریشه در حیا و عفاف زن دارد.

زن با الهام فطری دریافته است که عزت و احترام او به این است که خود را رایگان در اختیار مرد قرار ندهد.

و همین سبب شده که زن توانسته با همه ناتوانی جسمی، مرد را به عنوان خواستگار به آستانه خود بکشاند و مردها را به رقابت با یکدیگر وادار کند.

مهریه به مالی گفته می‌شود که مرد در هنگام وقوع عقد نکاح به همسر خود می‌پردازد یا مکلف به پرداختِ آن می‌شود. اگر چه مهریه در زمان معاصر مختص مسلمانان است، اما برخی محققان به شواهدی تاریخی از ایران قبل از اسلام، یونان باستان و نیز آیین یهودیت اشاره می‌کنند که نشان‌دهنده سابقه پرداخت مبلغی پول از طرف داماد به عروس (یا پدر عروس) در زمان ازدواج است.

سوال: اگر شوهر مهریه‌ی زن را نپردازد، آیا زن می‌تواند بدون اجازه، آن را از اموال همسرش بردارد؟
مهریه دینی است بر عهده‌ی شوهر، که ملزم به پرداخت آن است، پس چنانچه با وجود تمکن مالی و درخواست زن، از پرداخت آن امتناع کند، او می‌تواند به عنوان تقاص، آن را از مال شوهر بردارد. البته برخی از مراجع تقلید (آیات عظام مکارم شیرازی و صافی گلپایگانی)، اجازه از مجتهد جامع الشرایط را در این امر، لازم می‌دانند و در هر حال، اگر در این‌باره قانون خاصی وجود داشته باشد، باید ملتزم به آن بود.

پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سوال، چنین است:

حضرت آیة الله العظمی سیستانی(مد ظله العالی):
به عنوان تقاص اشکال ندارد.

 حضرت آیة الله العظمی صافی گلپایگانی(مد ظله العالی):
چنانچه با وجود تمکن مالی، از دادن مهر امتناع کند زن می‌تواند از مال شوهر تقاص کند ولی بنابر احتیاط واجب با اجازه حاکم شرع جامع الشرائط این کار را انجام دهد.

 حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی(مد ظله العالی):
در فرض سوال، این کار بدون اجازه حاکم شرع جایز نیست.
 
حضرت آیة الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):
چنانچه مهریه حال باشد و زوج از پرداخت آن استطاعت داشته باشد مع ذلک مماطله کند زن می‌تواند آن را از اموال وی اخذ کند هر چند تحصیل رضایت اولی است.
 
سوال: در عقد موقت اگر نزدیکی صورت نگیرد؛ در صور زیر چه مقدار مهریه به زن تعلق می گیرد؟
الف) قبل از دخول، مرد مدت را ببخشد.

ب) مدت تمام شود و مرد نزدیکی نکند.

ج) زن تمکین نکند.
 
امام خمینی(ره):
الف) نصف مهر به زن تعلق می گیرد.

ب) تمام مهر به زن تعلق می گیرد.

ج) به نسبت مدت تمکین، مهر به زن تعلق می گیرد. پس اگر نصف مدت تمکین کرده باشد نصف مهر، اگر یک سوم مدت باشد؛ (ثلث) یک سوم مهر به او تعلق می گیرد.

 آیة الله اراکی(ره):
الف) نصف مهر به زن تعلق می گیرد.

 آیة الله بهجت(ره):
الف) نصف مهر به زن تعلق می گیرد.

ب) تمام مهر به زن تعلق می گیرد.

ج) به نسبت عدم تمکین، مهر ساقط می شود.

 آیة الله تبریزی(ره):
الف) نصف مهر به زن تعلق می گیرد.

ب) تمام مهر به زن تعلق می گیرد.

ج) به نسبت مدتی که تمکین نکرده، مهر ساقط می شود.

 آیة الله خوئی(ره):
الف) نصف مهر به زن تعلق می گیرد.

ب) تمام مهر به زن تعلق می گیرد.

ج) به نسبت مدتی که تمکین نکرده، مهر ساقط می شود.

 آیة الله سیستانی(دام ظلّه):
الف) نصف مهر به زن تعلق می گیرد.

ب) تمام مهر به زن تعلق می گیرد.

ج) به نسبت مدتی که تمکین نکرده، مهر ساقط می شود.

 آیة الله شبیری زنجانی(دام ظلّه):
الف) بنابر احتیاط (واجب) تمام مهر به زن تعلق می گیرد.

 آیة الله صافی گلپایگانی(دام ظلّه):
الف) نصف مهر به زن تعلق می گیرد.

ب) تمام مهر به زن تعلق می گیرد.

ج) به نسبت مدتی که تمکین کرده، مهر به زن تعلق می گیرد.
 
آیة الله فاضل لنکرانی(ره):
الف) نصف مهر به او تعلق می گیرد.

ب) تمام مهر به زن تعلق می گیرد.

ج) به نسبت مدتی که تمکین نکرده، مهر ساقط می شود.

 آیة الله گلپایگانی(ره):
الف) نصف مهر به زن تعلق می گیرد.

ب) تمام مهر به زن تعلق می گیرد.

ج) به نسبت مدتی که تمکین کرده، مهر به زن تعلق می گیرد.
 
آیة الله مکارم شیرازی(دام ظلّه):
الف) نصف مهر به زن تعلق می گیرد.

ج) تنها آن مقدار از زمان که زن تمکین کرده مهریه اش لازم است.

 آیة الله نوری همدانی(دام ظلّه):
الف) نصف مهر به زن تعلق می گیرد.

 آیة الله وحید خراسانی(دام ظلّه):
الف) نصف مهر به زن تعلق می گیرد.

ب) تمام مهر به زن تعلق می گیرد.

ج) به نسبت مدتی که تمکین نکرده، مهر ساقط می شود.

 چند سوال از آیة الله مکارم شیرازی دام ظله:

سوال: زیاد کردن مقدار مهریه بعد از اجرای صیغه عقد چه حکمی دارد؟
جواب: زیاد کردن مهریه بعد از عقد اشکال دارد، مگر این که در عقد خارج لازمی بوده باشد.
 
سوال: اگر مرد به این قصد مهریه را قبول کند که هرگز نپردازد یا نخواهد پرداخت حکم عقد نکاح چیست؟

جواب: عقد نکاح باطل نمی شود ولی همسرش را باید راضی کند.
 
سوال: اگر پدر دختر همان پول را که از داماد مى گیرد مهریّه دخترش قرار دهد، به این معنا که دختر مبلغ را کاملا از شوهرش به عنوان مهریّه خود اخذ کند، هر مقدار که خواست براى خودش جهیزیّه تهیّه کند و اضافه آن را به پدر یا مادر و یا برادر خود هبه کند، آیا براى آنها حلال است؟

جواب: در صورتى که مهریّه و شیربها را دختر به صورت مهریه از شوهر بگیرد و مقدارى از آن را صرف تهیّه جهیزیّه نماید و اضافى آن را به هر کس بدهد جایز است.

 منابع:
islamquest.net
anhar.ir
tebyan.net