پایگاه مذهبی دارالصادقیون

برای شش چیز وضو گرفتن واجب است:

1. برای نمازهای واجب غیر از نماز میت. 2. برای سجده و تشهد فراموش شده. 3. برای طواف واجب خانه‌ی کعبه. 4. اگر نذر یا عهد کرده یا قسم خورده باشد که وضو بگیرد. 5. اگر نذر کرده باشد که جائی از بدن را به خط قرآن برساند. 6. برای آب کشیدن قرآنی که نجس شده و...

سوال: بنده فردی هستم با شغل آزاد طوری که به طور تمام وقت با چسب‌های قطره‌ای کار می‌کنم و به خاطر حساسیت کاری که دارم بایستی بدون دستکش از چسب قطره‌ای استفاده کنم. با این حال دائماً چسب قطره‌ای به انگشتانم می‌چسبد و طبق خاصیتی که این چسب‌ها دارند به سختی می‌توان آنها را از انگشتان پاک نمود. با این وضعیت من هر بار برای وضو حدود ده دقیقه وقت صرف می‌کنم تا با انواع مواد شوینده این چسب‌ها را برطرف نمایم. آیا قاعده‌ای چون لاحرج یا نظیر آن شامل حال اینجانب می‌شود؟ لطفاً راهکاری ارائه نمایید.

بطور کلی: 
ابتدا باید تلاش شود تا قبل از انجام چنین فعالیت‌هایی، وضو و غسل انجام شود، اما با این وجود اگر در ضمن کار نیاز به طهارت بوده و در جای وضو یا غسل چیزی چسبیده که برداشتن آن ممکن نیست، یا از دیدگاه عرف و عموم مردم، بسیار مشقت دارد باید به دستور جبیره عمل شود، یعنی اطراف آن را شسته و روی آن را دست بکشد. البته برخی (آیة الله صافی گلپایگانی دام ظله) از فقها، مورد سوال را مشمول قاعده حرج ندانسته و می‌گویند، باید چسب را ولو با صرف وقت برطرف نمایید و بعد وضو بگیرید.

پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سوال، چنین است:

حضرت آیة الله العظمی خامنه‌ای(مد ظله العالی):
ایجاد مانعى که موجب تبدّل وظیفه وضو و غسل به وضو و غسل جبیره‌اى مى‌شود، چنانچه در غیر وقت نماز باشد، مانع ندارد ولى در وقت نماز باید وضو یا غسل را انجام دهد سپس مبادرت به ایجاد مانع نماید، و افراد مشتغل به کارهایى که موجب ایجاد مانع مى‌شود (مانند نقاشى، یا گچ‌کارى و امثال آن)، چنانچه نتوانند در وقت وضو یا غسل آن مانع را برطرف کنند شستن روى همان مانع کفایت مى‌کند.

حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی(مد ظله العالی):
اگر در جای وضو یا غسل چیزی چسبیده که برداشتن آن ممکن نیست، یا بسیار مشقت دارد باید به دستور جبیره عمل کند، یعنی اطراف آن را بشوید و روی آن را دست بکشد.

حضرت آیة الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):
اگر در جای وضو یا غسل چیزی چسبیده است که برداشتن آن ممکن نیست، یا به قدری مشقت دارد که نمی‌شود تحمل کرد باید به دستور جبیره عمل کند.

حضرت آیة الله العظمی صافی گلپایگانی(مد ظله العالی):
در فرض سوال باید چسب را ولو با صرف وقت برطرف نمایید و بعد وضو بگیرید.

حضرت آیة الله العظمی وحید خراسانی(مد ظله العالی):
بر فرض سوال چنانچه برطرف کردن مانع موجب عسر و حرج است، می‌تواند اطراف آن را بشوید و روی آن را دست بکشد.

سوال: آیا ابروی مصنوعی که به جای ابروی طبیعی کاشته می شود، مانع وضو محسوب می شود؟

آیة الله اراکی(ره): 
اگر مانع رسیدن آب به بشره است باید بر طرف شود.

آیة الله بهجت(ره):
اگر آب به پوست ابرو برسد، اشکال ندارد. 

آیة الله تبرزی(ره):
اگر مو را کاشته باشد مانعی ندارد ولی باید آب را در وضو مثل غسل به زیر موها برساند و شستن موها و مسح بر آنها کافی نیست. 

آیة الله خامنه ای(دام ظلّه): 
اگر مانع رسیدن آب به پوست صورت نیست وضو صحیح است. 

آیة الله صافی گلپایگانی(دام ظلّه):
اگر کاشتن مو به نحوی باشد که مو به بدن متصل می شود و رشد می کند مانند موی طبیعی، در این صورت غسل و وضو هر دو صحیح است ولی چنانچه مو روی حاجبی بافته شده باشد و آن را به وسیله چسب و غیر ذلک به سر بچسبانند، جایز نیست و در صورت چسباندن اگر قابل کندن نباشد باید علاوه بر وضو و غسل جبیره ای، تیمم بدل از غسل یا وضو نیز بنماید. 

 آیة الله فاضل لنکرانی(ره):
اگر به نحوی باشد که عرفاً جزء بدن شود اشکالی ندارد والا مانع غسل و وضو می باشد.
اگر مو عرفا جزء بدن شده و به صورت طبیعی موی او شمرده می شود مثل بقیه افراد می باشد اما اگر موها را به وسیله ای چسباندند به طوری که بشره زیر چسب قرار گرفته و برداشتن آن مشکل است روی همان چسب یا به بیخ موها وصل نماید و احتیاطاً تیمم هم بکند. 

آیة الله مکارم شیرازی(دام ظلّه):
اگر منظور از ترمیم کاشتن مو است و آب به پوست بدن برای وضو و غسل می رسد اشکالی ندارد و اگر منظور خال کوبی با رنگ است که زیر پوست قرار می گیرد آن هم اشکالی ندارد در غیر این صورت حکم جبیره را دارد.

آیة الله نوری همدانی(دام ظلّه):
در فرض سوال، وضو صحیح است، اگر فعلاً جزء صورت محسوب می شود. 

آیة الله وحید خراسانی(دام ظلّه):
اگر در جای وضو و غسل چیزی چسبیده که برداشتن آن ممکن نیست یا موجب حرج است بنابر احتیاط واجب جمع کند بین وضو یا غسل جبیره ای و تیمم.
 
سوال: برای چه اعمالی باید وضو بگیریم؟
برای شش چیز وضو گرفتن واجب است: 1. برای نمازهای واجب غیر از نماز میت. 2. برای سجده و تشهد فراموش شده. 3. برای طواف واجب خانه‌ی کعبه. 4. اگر نذر یا عهد کرده یا قسم خورده باشد که وضو بگیرد.5 . اگر نذر کرده باشد که جائی از بدن را به خط قرآن برساند. 6. برای آب کشیدن قرآنی که نجس شده و... (توضیح المسائل دوازده مرجع, م316)
 
سوال: کیفیت وضو گرفتن به شیوه‌ی ترتیبی و ارتماسی را توضیح بفرمائید؟
جواب: در وضوی ترتیبی واجب است اول صورت را، سپس دست راست را از آرنج به طرف نوک انگشتان و سپس دست چپ را به شیوه‌ی دست راست، بشوئید و بعد سر را سپس پای راست، بعد از آن هم پای چپ را مسح کنید. اما در وضوی ارتماسی باید صورت و دست ها را به قصد وضو، با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برید، لیکن برای اینکه مسح سر و پاها با آب وضو باشد، بایستی در شستن ارتماسی دست‌ها، قصد شستن وضویی، هنگام بیرون آوردن دستها از آب باشد و یا اینکه مقداری از دست چپ را، باقی گذارد، تا آن را با دست راست، ترتیبی بشوید. (توضیح المسائل دوازده مرجع, م236, 237, 245, 261)

منابع:
توضیح المسائل دوازده مرجع
 اندیشه قم
اسلام کوئیست

تبیان