پایگاه مذهبی دارالصادقیون

کسانی که قادر به پرداخت خمس نیستند شخصى به طور متناوب از درآمدش که مخلوط از نقد و نسیه و ارثیّه و احیاناً مخلوطى هم از پول حرام است براى خود خانه مسکونى و اثاثیه آن را فراهم کرده و از ابتداى تکلیف تا این ساعت تصفیه حساب خمس نکرده است و حال مى خواهد تصفیه کند آیا به این خانه و اثاثیّه آن خمس تعلّق مى گیرد و یا جزء موونه سال و مستثناست مضافاً این که فرضاً خمس تعلّق بگیرد تخمینى حدود یک میلیون بدهکار مى شود و از عهده پرداخت آن (چه فعلا و چه به تدریج) عاجز است چون درآمدى بسیار کم دارد با این وضع آیا مى تواند با حاکم شرع و یا نماینده او به مبلغى که قادر به پرداخت باشد مصالحه کند؟

در صورتى که در حال و آینده مطمئنّاً قادر به پرداخت نیست مى تواند مصالحه کند.

نحوه محاسبه خمس
کسانى که تاکنون خمس نداده اند آیا تنها پول نقد آنها محاسبه مى شود یا ضروریات زندگى نیز محاسبه مى شود و یا باید مصالحه شود؟

تمام اموالشان را باید حساب کنند و نسبت به ضروریات و وسایل زندگى با حاکم شرع مصالحه نمایند.

 عدم تعلق خمس به مالی که خمس آن داده شده
اگر خمس پول را بپردازیم و بقیه آن تا سال خمسی آینده باقی بماند آیا به بقیه پول خمس تعلق می گیرد؟

به هر مالی فقط یک بار خمس تعلق می گیرد.

رضایت فرد در هنگام پرداخت کردن خمس
آیا پرداخت خمس باید مثل زکات با رضایت کامل انجام شود؟

آری، باید با رضایت باشد ولی در صورت عدم پرداخت حاکم شرع می تواند با اعمال زور حق بیت المال را بگیرد.

جایگزین کردن پول مخمس با درآمد جدید
سال پیش مبلغ ۲۵۰ هزار تومان پول اضافه آوردم که ۵۰ هزار تومان آن را به عنوان خمس پرداخت کردم. ۲۰۰ هزار تومان باقی مانده را صرف خرج زندگی (خوراک، پوشاک و ...) نمودم. آیا امسال اگر ۲۰۰ هزار تومان اضافه بیاورم باید خمس آن را بدهم؟ 

 

در فرض سوال خمس لازم نیست.
کسی که در عهده‌‌اش خمس باشد (به عنوان مثال قبلا چیزهایی خریده که نیازی به آنها ندارد، الآن باید خمس آنها را بپردازد) در حال حاضر امکانات مادی ندارد خمسش را بدهد چون فقیر شده است، چه باید بکند؟ یعنی خمس از وی ساقط می‌‌شود؟ اگر همین شخص مبلّغ دین باشد، چطور؟ اگر پاسخ دهید که هر وقت امکان داشت بپردازد. در این صورت این پرسش هست که تا وقتی که شرائط مادی‌‌اش به حالت عادی برگردد، حکم استفاده نمودن از اشیائی که خمسش داده نشده، چه حکمی دارد؟

به طور کلى مکلف پس از رسیدن سال خمسى تا خمس مالش را نداده، نمى‏تواند در آن تصرف کند، و اگر قبل از پرداخت خمس در آن تصرف کند، مقدار خمس آن‌را ضامن است، و چنانچه پرداخت خمس فعلاً به صورت یک‌جا برایش امکان ندارد، مى‌‌تواند به یکى از نمایندگان مجاز مرجع تقلید خویش در وجوه شرعیه مراجعه و پس از مصالحه یا دست‌گردان نمودن، به تدریج بپردازد.

حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای(مد ظله العالی):
به طور کلى مکلف پس از رسیدن سال خمسى تا خمس مالش را نداده، نمى‏‌تواند در آن تصرف کند، و اگر قبل از پرداخت خمس در آن تصرف کند، مقدار خمس آن‌را ضامن است، و چنانچه پرداخت خمس به صورت یک‌‌جا فعلاً امکان ندارد، مى‌‌تواند به یکى از نمایندگان مجاز مقام معظم رهبرى(دام ظله) در وجوه شرعیه مراجعه و پس از دست‌‌گردان نمودن به تدریج بپردازد.

حضرت آیت الله العظمی سیستانی(مد ظله العالی):
1. اگر پرداخت خمس به نحو نقد موجب شود که در سختی زیاد قرار بگیرید می‌توانید مبلغ و مدت بازپرداخت آن‌را معین کنید تا با دست گردان یا مصالحه از راه همین ایمیل آن‌را به ذمه گرفته و سپس به تدریج و بدون سهل انگاری پرداخت نمایید.

2. بعد از مصالحه می‌توانید استفاده کنید.

حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی(مد ظله العالی):
در صورتی که مبلغ دین است به او می‌بخشیم در غیر این صورت به ذمه بگیرد هر وقت توانایی داشت بپردازد و در حال حاضر می‌تواند در آنها تصرف کند.

حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی(مد ظله العالی):
خمسی که در ذمه این شخص آمده است با مجتهد یا وکیل دست‌گردان شود تا جواز تصرف در عین را داشته باشد و بعداً کم کم بپردازد.

منابع:
طلبه پاسخگو
مجمع جهانی شیعه شناسی

تبیان