پایگاه مذهبی دارالصادقیون

 

امام صادق (علیه السلام) می فرمایند

الحر، حر علی جمیع احواله ....

حر (آزاده)در همه حال حر(آزاده)است هرگاه پتک ایام بر او ضربه ای فرود آرد، سر را سندان صبوری کند، و اگر در سر هر ضربه ای انبوه مصائب نیز هجوم آرند هرگزش نشکنند، هر چند به بندش کشند ، به بیچارگیش کشانند و راحت از او رخت بندد و روزگار بر او سخت گیرد.

«یاران امام خمینی ، تمام مردم بودند. مردم با تمام خصوصیات آنها، و طبقه بندی که از جهات مختلف دارند. انسان های مؤمن و پاک باخته ای که از ابتدا به اندیشه برقراری حکومت دینی بودند و یا روحانیونی که سال های سال برای افشاء ماهیت ضد دینی رژیم شاهنشاهی تلاش کرده بودند و اقشار فرهنگی ، معلمان ، دانشجویان ، دانشگاهیان، پزشکان ، مهندسان و همه و همه ی افرادی که مؤمنانه به اسلام عشق می ورزیدند. اما اینها همه ی ملت نبودند.
نهضت خمینی توانست همه ی ملت را همگام کند، حتی کسانی را که از پیشنیه خوبی برخوردار نبود و چه بسا برای برقراری رژیم شاهنشاهی نیز تلاش کرده بودند و خود از تقویت کنندگان پایه های رژیم شاهنشاهی به حساب می آمدند یا افرادی که به دلیل جو عمومی فساد، چون بی حجابی و فسق و فجور، درآن گرفتار شده بودند، دریای ایمان خمینی آنان را غسل توبه داد و ناگهان متحول شدند و چه بسیار از آنان که با توبه نصوح خویش، به اوج شرف و انسانیت دست یافتند. و این هنر کیمیاگری خمینی بود».
از تاریکی تا نور
«طیب مانند جوانان دیگر این مرز و بوم ، در دوران شاهنشاهی می زیست ، و دوران شاهنشاهی یعنی تباهی و ظلمات و سیاهی و طبعا چشمان انسان ها در چنین شرایطی حقایق عالم را آنگونه که هست نمی بیند، وی نیز چنین بود، دعوا و نزاع، اخلاق ناهمگون با تعالیم اسلامی، مشخصه اصلی جوانان و مردم آن زمان بود. و طیب نیز استثنایی بر کل نبود. او نیز بارها سابقه نزاع و درگیری دارد. و برای آن نیز به زندان رفته و یا تبعید شده است. او از کسانی است که در جریان 28 مرداد 1332 از فعالترین افراد برای اجرای کودتایی بود که سازمان سیا طراحی کرده بود و به وسیله ی ارتش و افرادی چون شعبان بی مخ و قلدران شاهدوست و اشخاصی دیگر و مرحوم طیب اجرا شد و این افراد توانستند دولت مصدق را سرنگون و تاج و تخت از دست رفته شاهی را به وی اهدا کنند.
شهید طیب حاج رضایی را حر انقلاب لقب دادند. زیرا از لشکر یزید به زیر بیرق امام حسین پناه برد. او از لاتها و بزن بهادرهای پهلوی بود، اما در دل عشق حسین را داشت.
در اواخر سال 1341 و اوایل 42، طیب دچار تحول درونی شد و بارها دوستان و آشنایان از دهانش شنیده بودند که گفته بود: «خدایا پاکم کن، خاکم کن» اما قبل از این تحول روحی، بارها به جرم چاقوکشی به زندان افتاده بود و یک بار هم به بندرعباس تبعید شده بود. در مراسم جشن تولد پسر محمدرضا پهلوی، «تمام چهار راه مولوی تا شوش را فرش پوش کرد و طاق نصرت بست». به دلیل اقداماتی که در 28 مرداد به نفع تاج و تخت انجام داده بود، همواره مورد توجه محمدرضا پهلوی بود و حتی یک طپانچه از شاه هدیه گرفته بود. اما ویژگی هایی داشت که در نهایت موجب عاقبت به خیری او شد. مهم ترین ویژگی مرحوم طیب، عشق و علاقه ی وی به سالار و سرور شهیدان حضرت ابا عبدالله الحسین بود. او از کسانی بود که محبت امام حسین (علیه السلام) موجب نجاتش شد و روحش را طیب و طاهر گردانید. چرا شعبان جعفری در ذلت و غربت در آمریکا از دنیا می رود و طیب حاج رضایی، با افتخار شهادت رخت از این دنیا بر می بندد؟ اختلاف این دو در ادب و وفاداری به اهل بیت بود. اگر طیب ، تهمت دریافت پول از امام خمینی را می پذیرفت، نه تنها سر خود را از دست نمی داد، بلکه نزد شاه اعتبار هم کسب میکرد. اما او فقط به یک دلیل این دروغ را نگفت: «من حاضر نیستم به پسر حسین (علیه السلام) تهمت بزنم».
ویژگی خاص مرحوم طیب که همه ی دوستانش بر آن متفق بودند، انسانیت و لوطی گری او بود. زمانی که او به شهادت رسید، خانواده های بسیاری که تحت سرپرستی او بودند دچار مشکل شدند.
«دسته ی طیب بزرگترین دسته ی عزاداری در تهران بود». او علاوه بر عزاداری درماه محرم در هیأت خود از یک معلم برای آموزش احکام و زبان عربی استفاده می کرد. دسته ی سینه زنی طیب در شوش و خراسان حرکت می کرد. و «مرحوم طیب خود با گل مال کردن سر، و با پوشیدن لباس مشکی در میان مردم به راه می افتاد و اطعام می نمود».
طیب در این دوران اگرچه با روحانیت ارتباط چندانی نداشت اما به روحانیت احترام می گذاشت. به عنوان مثال ساواک در سال 1336 که آیت الله کاشانی در انزوا به سر می برد از رفت و آمد طیب با ایشان گزارشی می دهد: «طیب حاج رضایی چهار صندوق میوه به منزل آیت الله کاشانی برد». (گزارش ساواک در 7/1/1337) و یا «چندی است که طیب حاج رضایی تغییر لحن داده و با طرفداران آیت الله کاشانی طرح دوستی ریخته ...» (گزارش ساواک در 8/6/1337)
بنابراین رفتار و شخصیت مرحوم طیب به کلی با افراد لاتی مانند شعبان جعفری که برای جلب نظر شاه هر کاری می کردند تفاوت داشت. او به اسلام علاقه داشت و جوانمردی و شجاعت را از سردار کربلا آموخته بود. اما در ضمن عرق ایرانی نیز داشت و به اشتباه ایران دوستی را با شاهدوستی همراه می دید. اقداماتی که طیب در جهت تقویت سلطنت می نمود بر مبنای همین تصور بوده است.
تحول روحی طیب
شهید عراقی خاطره ی جالبی در مورد علت دگرگونی طیب دارد. این خاطره نشان می دهد که طیب به دلیل ارادت به امام خمینی و روحانیون اقدام به نصب عکس امام بر روی علم خود نمود. پیام امام خمینی که از طریق حاج مهدی عراقی به گوش طیب رسید، طیب را دچار چنان تحول روحی نمود که دست از جان شسته، برای دفاع از امام و اسلام به میدان آمد. شهید عراقی می گوید: «برای دیدن مرحوم طیب، رفتیم و گفتیم که ما منزل آقا (امام خمینی ره) بودیم. آنجا به مناسبتی صحبت شد و اسم طیب وسط آمد. بچه ها گفتند که این دسته ای که روز عاشورا ما می خواهیم راه بیندازیم ممکن است این ها بیایند و نگذارند و به هم بزنند. آقا (امام خمینی) گفت: " نه، اینها علاقه مند به اسلام هستند و این ها هم اگر یک روزی یک کارهایی کرده اند، آن عرق دینیش بوده ، روی به حساب توده ای ها و کمونیست ها و این ها آمده اند یک کارهایی کرده اند [اشاره ی امام خمینی به دخالت مرحوم طیب در کودتای 28 مرداد است. در حکومت دکتر مصدق توده ای ها به قدرت سیاسی بسیار نزدیک شدند و بیم آن می رفت که حکومت کمونیستی در ایران تشکیل شود. این موضوع علما و مردم را به دکتر مصدق بدبین ساخته بود] این ها کسانی هستند که نوکر امام حسین علیه السلام هستند، در عرض سال همه فکرشان این است که محرمی بشود، عاشورایی بشود به عشق امام حسین سینه بزنند، خرج بکنند ، چه بکنند و از این حرف ها، خاطر جمع باشید."
مرحوم طیب جواب داد اینها عید هم از ما می خواستند استفاده بکنند (جریان مدرسه ی فیضیه) . شما خاطره جمع باشید که اینها تا حالا چندین بار سراغ ما آمده اند و ما جواب رد به آنها داده ایم ، حالا هم همینجوره. همان جا دست کرد یک صد تومانی داد به اصغر ـ پسرش ـ گفت می روی عکس حاج آقا را می خری می بری تو تکیه به علامت ها می زنی».
طیب در شب عاشورا
خرداد سال 1342 شمسی با محرم 1383 قمری مطابق شده بود. امام خمینی به دلیل اعتراض به کاپیتولاسیون درزندان بودند. در نوروز همان سال فاجعه فیضیه و کشتار طلاب اتفاق افتاده بود و فضای جامعه آماده انفجار بود. طیب نیز مانند هر سال دسته ی عزاداری خود را در خیابان حرکت داد و خود پیشاپیش آن به سر و سینه ی خود می زد. اما ظاهر علم دسته با هر سال تفاوت داشت. بر روی علم عکس های امام خمینی نصب شده بود. در زمانی که بردن نام امام ، مجازات سختی در پی داشت، مشخص است که بالا بردن تمثال ایشان در بین جمعیت، چه عواقبی در پی دارد. اما طیب به این موضوع توجه نداشت و خود را آماده ی فداکاری کرده بود. مرحوم حاج رضا حداد عادل در این رابطه می گوید: «دسته ی طیب، شب عاشورا ـ دوازده خرداد ـ طبق معمول همه ساله از تکیه بیرون آمد. طیب در جلوی علامت تکیه در حرکت بود و سینه زن ها پشت سرش آرام آرام حرکت می کردند. آن شب بر خلاف سال های قبل، عکس های حضرت امام به سینه ی علامت نصب بود. اتومبیل دربار کنار خیابان ایستاد . رسول پرویزی معاون علم پیاده شد و سریعا جلوی طیب آمد و پس از سلام گفت طیب خان این کاری که کرده ای کار درستی نیست. آن عکس ها را بردار.
طیب گفت من عکس ها را بر نمی دارم.
پرویزی گفت طیب خان بدجوری می شود.
طیب با متانت و وقاری که مخصوص خودش بود خیلی صریح گفت بشود.
پرویزی به اتومبیل، که علم داخل آن بود برگشت . علم مجددا پیغام دیگری به پرویزی داد. او دوباره پیاده شد و با طیب صحبت کرد و گفت عکس های امام را بردارد.
همه ی اینها در حالی اتفاق افتاد که سینه زن ها پشت سر علامت جلو می آمدند و جمع می شدند. طیب مقاومت می کرد.
پرویزی گفت: طیب خان دارم به تو می گویم بد می شودها.
طیب گفت می خواهم بد شود، عکس ها را بر نمی دارم.
پرویزی با عصبانیت رفت و سوار اتومبیل شد. اتومبیل با یک چرخش سریع از راهی که آمده بود برگشت. دسته با علامتی که عکس های حضرت امام به آن نصب بود حرکت کرد».
رژیم از طیب به علل دیگری هم کینه به دل داشت. یکی از این موارد مربوط به دو ماه و نیم قبل بود. طیب برای همکاری در ضرب و شتم طلاب مدرسه ی فیضیه فراخوانده شده بود، اما قبول نکرد. به گفته ی یک فرد مطلع، دستگاه ،« ایجاد آشوب و حمله به طلاب در فیضیه را، نخست از طیب خواسته بود و چون طیب زیر بار این ننگ نرفت انجام این جنایت به دار و دسته ی شعبان بی مخ واگذار شد. فرد مزبور مدعی بود که آن روز در مدرسه ی فیضیه ، نوچه های شعبان لابه لای مأموران رژیم شناخته شده بودند.»
طیب علیرغم کارهای خلافی که می کرد، در عمق وجودش به روحانیت احترام می گذاشت. او به خود اجازه نمی داد روحانیون و طلاب را مورد بی احترامی و آزار قرار دهد.
مرحوم طیب در 15خرداد
در روز 15 خرداد طیب با تعطیل کردن میدان بارفروش ها ، موجب شد که تظاهرات با شور بیشتری صورت گیرد و تأثیر بیشتری داشته باشد. به گفته ی شهید عراقی، رژیم «از طیب توقع داشت که حداقل مثلا جلوی این تظاهرات را در داخل میدان بگیرد. ولی خوب طیب این کار را نمی کند. وقتی او را می گیرند و می برند. از او می خواهند یک فرم را امضا کند و آزاد شود. تقریبا مسئله این بوده که یک پولی آقای خمینی به من داده که بیایم همچنین حادثه ای را خلق بکنم و من هم آمده ام مثلا یک 25 زار (ریال) داده ام و مردم این کارها را کرده اند. وقتی می گذارند و می گویند این حرف را بزن، قبول نمی کند. نصیری تهدیدش می کند و این هم به نصیری فحش می دهد!». سید تقی درچه ای می گوید: «او را شکنجه کردند و گفتند بگو از خمینی پول گرفته ام و این غایله را راه انداخته ام. گفته بود من عمر خودم را کرده ام. بنابراین حاضر نیستم در پایان عمر خود به کسی که جانشین ولی عصر (عج) است و مرجع تقلید هم هست تهمت بزنم. من به امام حسین علیه السلام و دستگاه او خیانت نمی کنم یکی از دوستان به نام آقای ملکی که از اهالی شهر ری و پدر دو شهید است همزمان با مرحوم طیب زندانی بود و می گفت زندانی ها را به صف کرده بودند و به مرحوم طیب دست بند قپونی زده بودند. به این ترتیب که یک دست از عقب و یک دست هم از روی شانه می اید و دو تا مچ را از پشت سر با چیزی به هم می بندند و مثل ساعت کوک می کنند و دو دست تحت فشار قرار می گیرد و استخوان سینه بیرون می زند. او می گفت عرق از بدن مرحوم طیب می ریخت و او را از جلوی ما عبور می دادند تا ما عبرت بگیریم. مرحوم طیب تمام این سختی ها را به جان خرید ولی حاضر نشد بگوید از امام خمینی پول گرفته. »
شهادت طیب
طیب به دلیل طرفداری از امام خمینی به زندان افتاده بود.به همین دلیل مورد توجه محافل مذهبی و روحانیون قرار گرفته بود. حتی امام خمینی نیز به مرحوم طیب توجه داشت است. شهید عراقی در خاطرات خود می گوید: «روز قبل از اینکه می خواستند حکم اعدام را درباره طیب صادر بکنند، آقای خمینی از زندان عشرت آباد به خانه ی روغنی منتقل و در آنجا تحت نظر بود. دور و برش ساواکی و از این چیزها بودند خانواده ی طیب حاج رضایی و حاج اسماعیل رضایی با ترفندی خود را به منزل امام می رسانند. یک بچه کوچک ، حاج اسماعیل داشت و یک بچه کوچک طیب . آقا این دو بچه را بلند می کند روی دو تا پایش می نشاند و یک دستی روی سر و روی این ها می کشد و دعاشان می کند. بعد می گوید که من تا حالا از این ها چیزی نخواسته ام اما برای دفاع از جان این دو نفر می فرستم عقبشان بیایند. می خواهم از آنها که این ها را نکشند. خوب اینها خوشحال می شوند و از خانه آمدند بیرون. اینها از این ور می آیند بیرون. به فاصله یک ربع و بیست دقیقه ای ، آقا می گوید به پاکروان بگویید بیاید ، من کارش دارم. (پاکروان رئیس ساواک وقت بود.)
پاکروان (که علت احضار خود را میدانست) ،آن روز خودش را نشان نمی دهد هر چی آقا داد و بی داد می کند و این حرف ها می گویند ما فرستادیم ، نبوده . خوب فردا صبح هم طیب را اعدام کردند. صبح اول وقت که طیب تیرباران می شود ، برای ساعت 5/7 الی 8 هم پاکروان می آید پهلوی آقا. آقا(باعصبانیت) می گوید پاشو برو.»
تأثیر اعدام طیب بر جامعه
زمانی که طیب و حاج اسماعیل رضایی اعدام می شوند، خبر آن بسیار پر و سر و صدا در روزنامه ها به چاپ می رسد. رژیم به این وسیله می خواست از مخالفین خود زهر چشم بگیرد. اما همین مسأله درست بر ضد رژیم تمام شد. در گزارش های ساواک از تشکیل مراسم ختم و یادبود متعدد برای این دو شهید و تأثیر منفی اعدام آنها در اذهان عمومی، یادداشت هایی وجود دارد. پس از شهادت، به قدری محبوبیت آنها بالا رفت که ساواک مجبور شد با پخش شبنامه هایی به مخدوش کردن چهره ی آنها بپردازد. اما این مسأله تأثیری بر ارادت مردم به حر انقلاب نداشت. به روایت سید تقی درچه ای ،« در تمام کتابخانه های عمومی قم مثل مسجد اعظم، کتابخانه فیضیه ، کتابخانه ی حضرت معصومه و کتابخانه های دیگری که دایر بود و طلبه هایی که در حجره بودند ، همگی آن شب پانزده هزار نفر از سربازان امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) و امام صادق (علیه السلام) برای مرحوم طیب و حاج اسماعیل رضایی نماز وحشت خواندند. من فکر نمی کنم برای هیچ آیت اللهی شب اول قبر پانزده هزار نماز وحشت خوانده شود.»
شهید طیب حاج رضایی در وصیت نامه خود،در خواست کرده که در حرم حضرت عبدالعظیم دفن شود و علت را نزدیکی شرافت این مکان با کربلا بیان می کند: «من زار عبدالعظیم بری کمن زار حسین بکربلا».
او همچنین می خواهد که برای او دعای کمیل زیاد بخوانند و نسبت به این دعا اظهار علاقه می نماید. و در آخر می گوید «رضیت بالله ربا...» (راضیم به اینکه الله خدای من است ...) و این وصف شهیدان راه خدا است که در قران آمده است: رضی الله عنهم و رضو عنه (آنها از پروردگارشان رضایت دارند و خدا نیز از آنها راضی است)
امام حسین علیه السلام در روز عاشورا به حر فرمودند: تو آزاده ای (حر) همانگونه که مادرت تو را حر نامید.
باید گفت طیب نیز پاکیزه و طیب از این جهان رخت بر بست. همانگونه که مادرش او را طیب نامید.