پایگاه مذهبی دارالصادقیون

روز ۲۰ بهمن سالروز آغاز عملیات والفجر ۸ است. این عملیات در سال ۱۳۶۴ انجام شد.
اگر عراق را سرزمینی مثلثی شکل فرض نماییم، فاو در منتهی‌الیه ضلع شرقی آن چسبیده به خلیج‌فارس قرار دارد. مهمترین شهر عراق نزدیک به فاو، بصره می‌باشد. ضمن آنکه شهرهای ابوالحسیب، زیبر، صفوان و ام‌القصر همگی در این منطقه واقع شده‌اند. وجود شهرهای ایرانی آبادان، خرمشهر و محدوده شلمچه و اروندرود نیز در این منطقه بیش از پیش بر اهمیت آن افزوده است. کشور کویت نیز کمترین فاصله با این منطقه حساس را دارد. همچنین نزدیکی به جزیره بونیان، هورعبدالله و پایانه‌های نفتی الامیه و الوکر واقع در خلیج‌فارس بر اهمیت و حساسیت آن افزوده است.
عارضه مهم این منطقه رودخانه خروشان اروند است که از تلاقی دو رودخانه دجله و فرات سرچشمه گرفته و در عرض ۴۰۰ – ۱۶۰۰ متر متغیر بوده و از جزر و مدهای بسیار شدیدی برخوردار است.
ساحل شرقی اروندرود در دهانه خلیج‌فارس مکان آرایش و مبداء حرکت رزمندگان اسلام جهت انجام عملیات و تحقق فتحی دیگر است. فاو علاوه بر نقش استراتژیک و اهمیت نظامی خود دارای ارزش اقتصادی فراوان در روند ارزش اقتصاد عراق است به طوریکه در جغرافیای منطقه، شهر فاو به عروس بحر معروف است. نخلستان‌های بسیار گسترده خرما، پایگاه‌های عظیم نفت، شاهرگ ارتباطی اسکله‌های الوکر و الامیه و فرآورده‌های بی‌شمار دیگر نظیر حنا و نمک فاو را ارزش استثنایی بخشیده است. به عبارتی کوتاه می‌توان شهر فاو را شهر خرما، نمک ونفت معرفی کرد. طراحی این عملیات، ابتدا در سال ۱۳۶۱از سوی سردار شهید حسن باقری پس از شناسایی منطقه اروند و فاو، آغاز و بعد از آن در سال ۱۳۶۴، تکمیل و اجرا شد.
وضعیت عراق در آستانه عملیات والفجر ۸

برابر گزارش آنتونی کردزمن، کارشناس نظامی آمریکا، عراق در طول سالهای ۱۳۶۲ تا ۱۳۶۴ مبلغ ۱/۱۸ میلیارد دلار سلاح و تجهیزات نظامی خریداری کرده است. این کارشناس نظامی مجموع نیروهای نظامی ثابت ارتش عراق را در سال ۱۳۶۴ سال انجام عملیات والفجر ۸ تعداد ۷۵۰۰۰۰ تن و نیروهای جیش الشعبی عراق را ۶۵۰۰۰۰ تن برآورد کرده است. کردزمن آمار تجهیزات اصلی ارتش عراق در سال ۱۳۶۴ چنین اعلام کرده است:
تانک ۴۸۲۰ دستگاه
خودروهای زرهی ۳۲۰۰ دستگاه
توپخانه سنگین ۳۰۰۰قبضه
توپ پدافند هوایی بیش از ۴۰۰ قبضه
خودرو تانک بر ۲۰۰۰ دستگاه
هواپیمای عملیاتی ۵۸۰ فروند
هلی کوپتر ۳۸۰ فروند
وضعیت ایران

در سال ششم جنگ در وضعیتی که دشمن حدود ۵۵۰ گردان نیروی پیاده در اختیار داشت و برای مقابله با عملیات آفندی، از ۳۰۰ گردان نیروی آزاد برخوردار بود. سپاه تنها ۸۰ گردان نیرو برای ۷ روز جنگ در اختیار داشت. ضمن این که بخشی از توان رزمی سپاه به عنوان نیروی دفاعی در مناطق تصرف شده مانند جزایر مجنون و هور زمین گیر شده بود. با توجه به این واقعیت کم کم این اعتقاد به وجود آمد که با این توان نمی توانیم غافلگیری را رعایت کنیم و قطعاً باید این توان ۲ یا ۳ برابر شود که با یکی دشمن را فریب بدهیم و با ۲ توان دیگر بتوانیم به طور جدی عمل کنیم و بر پایه همین ملاحظه در انتخاب منطقه عملیاتی نیز دچار مشکل بودیم و لازمه ارایه طرح به شورای عالی دفاع بررسی ای همه جانبه بود که با حضور فرماندهان سپاه انجام شد و استراتژی جدیدی را تبیین کرد.
سپاه در فاصله خرداد ۱۳۶۴ تا شهریور همان سال سلسله عملیات محدودی را انجام داد که آثار مثبتی بر جای نهاد و عملیات والفجر ۸ را به عنوان عملیاتی بزرگ طراحی کرد.
استراتژی تنبیه متجاوز در بعد نظامی و به ویژه در بعد سیاسی اهمیت بسزایی داشت. مهمترین هدف های سیاسی- نظامی این عملیات چنین بود:
۱- تصرف فاو ۲- تسلط بر اروند رود ۳- تهدید بندر ام القصر ۴- هم مرزی با کویت ۵- مسدود کردن راه ورود عراق به خلیج فارس ۶- تأمین خور موسی و امکان تردد کشتی ها به بندر امام خمینی(ره) ۷- انهدام سکوهای پرتاب موشک عراق در منطقه فاو
اهداف عملیات:

قطع ید دشمن از دریا و تامین امنیت راه‌های دریایی خلیج‌فارس و دور نمودن آتش دشمن از شهرهای مرزی جمهوری اسلامی ایران، ‌تسخیر پایگاه‌های موشکی و تاسیسات مخابراتی رژیم صهیونیستی بغداد، قطع شریان صدور نفت از طریق اسکله‌های الامیه و الوکر، وارد کردن ضربه اقتصادی و نظامی بر دشمن و در نهایت شکست رویای پوچ ضربه‌ناپذیری او در این منطقه همراه با نمایش قدرت و توان رزمی ظفرمندان لشکر اسلام.
در طرح ریزی مانور عملیات والفجر ۸ دو عامل بسیار موثر بودند: ۱- تجارب عملیات بدر ۲- پیچیدگی های خاص این عملیات. برادر محسن رضایی فرمانده سپاه پاسداران در جمع فرماندهای در این باره گفت: «در این عملیات بایستی کل تجارب جنگ به کار گرفته شود. جنگ شهری، جنگ در دشت ، جنگ در آب»
در واقع عملیات فاو ، صحنه بروز تمام قابلیت های نظامی ، ابتکار عمل و خطر پذیری سپاه پاسداران برای پیشبرد اهداف جمهوری اسلامی بود. در طراحی مانور این عملیات مسایل مهمی وجود داشت که درباره آنها ساعت ها بحث کارشناسی شد. اهم این مسایل عبارت بودند از:
۱- بررسی وضعیت جزر و مد آب در زمان های مختلف و در نوبت های متعدد و بررسی تأثیر عوامل مختلف از جمله: روز، شب، خورشید و ماه و ساعات مختلف شبانه روز در جزر و مد آب و سرعت آن.
۲- بررسی تأثیر جزر و مد آب بر حرکت غواصان و قایق ها
۳-هماهنگی عبور غواصان با جزر و مد و تاریکی مطلق هوا، سرمای شدید آب در فصل زمستان و حرکت غواصها در داخل آب در نیمه های شب.
۴- بررسی چگونگی عبور غواصان از عرض بیش از یک کیلومتری اروند رود.
۵- بررسی چگونگی خط شکنی غواصان و سرپل گیری، پاک سازی خط اول و آماده سازی سالم برای ورود نیروهای موج دوم با همت غواصان.
۶- بررسی چگونگی هماهنگی حرکت نیروهای موج دوم(قایق سواران) با جریان جزر و مد آب و پر بودن نهرهای آب حاشیه اروند رود برای استفاده قایق ها.
۷-بررسی چگونگی حرکت نیروهای موج دوم و نحوه پیاده شدن آنها در ساحل دشمن و توسعه سرپل با تلاش آنها.
۸- تصرف نقاط استراتژی در ساحل دشمن مانند اسکله چهار چراغ، بندر فاو، شهر فاو، و پایگاه های موشکی.
۹-تسلط بر ۳ جاده البحار، استراتژیک فاو- بصره و ام القصر که در آستانه شهر فاو به یکدیگر نزدیک می شوند.
۱۰- گسترش میدان عملیات به سمت کارخانه نمک.
۱۱- مقابله با حرکت دشمن از شمال بصره به جنوب منطقه فاو.
۱۲- تأمین جناح های عملیات در سمت اروند رود و سمت خور عبدالله.
۱۳- تشکیل خط پدافندی در شمال کارخانه نمک.
رمز عملیات یا زهرا (سلام الله علیها)

در ساعت ۲۲:۱۰ تاریخ ۲۰/۱۱/۶۴ برادر محسن رضایی فرمانده کل سپاه با قرائت رمز عملیات دستور حمله را صادر کرد:
بسم الله الرحمن الرحیم
لا حول و لا قوه الا بالله العلی العظیم
و قاتلوهم حتی لا تکون فتنه
یا فاطمه الزهرا، یا فاطمه الزهرا، یا فاطمه الزهرا
یگانهای نیروهای زمینی سپاه پاسداران با پشتیبانی آتش طرح ریزی شده و شلیک هزاران گلوله، در محورهای تعیین شده حمله خود را آغاز و مبادرت به شکستن خط دشمن کردند. عکس العمل های اولیه قوای دشمن از غیر منتظره بودن این حمله حکایت می کرد ، چنانکه یکی از فرماندهان یگانهای درگیر دشمن در گزارشی به رده بالاتر خود وضعیت اولیه را چنین اعلام می کند « دشمن(ایران) مانند سیل با قایق نیرو پیاده می کند و باز می گردد اگر چاره ای نکنیم احتمالا می روند ام القصر را بگیرند ، وضعیت ما بسیار بد است» و صدام در پاسخ گزارش یاد شده می گوید «مقاوم باشید سه لشکر زرهی می فرستیم و ایرانی ها را شکست می دهیم» در ادامه عملیات نیروهای خودی پس از درک موقعیت و نحوه گزارش قوای لشکر گارد، جمهوری عراق، حمله شبانه ای را از سه محور طراحی کرده اند. بر اساس این طرح ، رزمندگان در تاریکی شب ، هنگامی که نیروهای لشکر گارد در حال استراحت بودند آرایش مناسبی گرفتند و با غافلگیری به دشمن یورش بردند و به طور همه جانبه لشکر گارد را هدف تهاجم قرار دادند. صبح روز ۲۴/۱۱/۶۴ ساعت ۵:۳۰ در حالی که هنوز هوا به طور کامل روشن نشده بود دشمن برای عقب زدن نیروهای خودی و به منظور پشتیبانی از لشکر گارد اقدام به حمله شیمیایی کرد، لیکن بمب های شیمیایی در میان دو تیپ از لشکر گارد جمهوری فرود آمد و به ۷۰% از نیروها آسیب رساند به طوری که بسیاری از آنان بینایی خود را از دست دادند.
در عملیات والفجر ۸ دو هدف تأثیرگذار در موازنه جنگ یعنی تصرف منطقه استراتژیک و انهدام قوای دشمن در حد بالایی به نفع جمهوری اسلامی ایران تحقق یافت ، توانایی و قابلیت سپاه در طراحی و اجرای عملیات گسترده در این ابعاد به صورت مستقل شگفت انگیز بود و برای بسیاری از کارشناسان باورکردنی نبود. در طی عملیات والفجر هشت، نزدیک به ۸۰۰ کیلومتر مربع از خاک عراق آزاد و تلفات و خسارات سنگینی بر دشمن وارد شد. عراق در جریان این عملیات، بیش از ۵۰هزار تن کشته زخمی و اسیر بر جای گذاشت. در میان کشته‌شدگان، یک فرمانده لشکر و ۵ فرمانده تیپ، همچنین ۲۱۰۵ تن از افراد دشمن اسیر شدند و در میان اسیران، چندین سرهنگ، خلبان هواپیما و چرخبال و تعدادی درجه دار وجود داشت و در مجموع، ۱۰ تیپ پیاده کماندویی و نیروی مخصوص و ۲ تیپ زرهی، ۴ گردان ضد هوایی، ۱۰ گردان جیش الشعبی و ۵‌ گردان توپخانه دشمن منهدم شد.
در جریان عملیات والفجر هشت (فاو) همچنین بیش از ۵۰ فروند هواپیما و چرخبال، صدها دستگاه تانک، نفر بر و خودرو نظامی، توپ صحرایی، توپ ضدهوایی و ناوچه موشک انداز منهدم گردید و ده‌ها دستگاه تانک و نفربر،۱۸۰ دستگاه خودرو، ۲۰ عراده توپ صحرایی، ۱۲۰ عراده توپ ضدهوایی، ۳ دستگاه رادار موشک و ۳۴ دستگاه مهندسی از میان تجهیزات ارتش عراق به غنیمت قوای ایران درآمد.
در فرایند بیش از ۷۵ روز نبرد گسترده که صحنه واقعی رویارویی نیروی نظامی و ماشین جنگی حزب بعث عراق با توان قوای ایرانی بود، ایران بر سواحل شمالی خورعبدالله در شبه جزیزه فاو (شهر فاطمیه) مسلط و راه ورود عراق به خلیج فارس بسته شد.
در واقع با فتح فاو و ظهور توانای سپاه در طرح ریزی فرماندهی ، اجرا و پشتیبانی و پدافند فعال به مدت ۷۸ روز حیات جدید سپاه آغاز شد.
نتایج حاصل از فتح فاو به تثبیت قرارداد ۱۹۵۷ الجزایر انجامید. با تکیه بر این منطقه تصرف شده امکان ادامه جنگ و بعدها رویارویی با امریکا در خلیج فارس نیز فراهم شد.
نتائج عملیات :

در مجموع عملیات والفجر ۸ در ابعاد سیاسی نظامی و اقتصادی نتایج گسترده ای داشت که به طول خلاصه چنین است:
۱- آزادسازی و تصرف ۹۴۰ کیلومتر مربع شامل سرزمین خودی در اروندرود ۳۰ کیلومتر مربع- ساحل خلیج فارس در خور عبدالله: ۶۰ کیلومتر مربع- منطقه آبی آزاد شده و تصرف شده در خلیج فارس: ۶۰۰ کیلومتر مربع- خشکی تصرف شده از دشمن ۲۵۰ کیلومتر مربع.
۲- آزادسازی شهر فاو و روستاهای حومه آن تصرف تأسیسات نفتی و پتروشیمی و اسکله های بارگیری آن.
۳- قطع ارتباط عراق با آبهای آزاد جهان.
۴- تصرف سه پایگاه موشکی زمین به دریا و پایگاه نیروی دریایی عراق در قشله.
۵- تسلط بر خور عبدالله و تصرف قسمت متعلق به عراق و آزاد شدن تردد در اروندرود از شمال خور معامر تا دهانه فاو.
۶- امنیت در شمال خلیج فارس و امکان تردد کشتی ها به بندر امام خمینی.
۷-نزدیک شدن به شهر بندری ام القصر و تهدید آن.
۸- محاصره اسکله های البکر و الامیه.
۹- هم مرز شدن با کویت.
جمع‌آوری اطلاعات

فعالیت عناصر شناسایی، با فاصله اندکی پس از عملیات بدر آغاز شد. در این مدت اقدامات زیر صورت گرفت:
الف- دیده‌بانی مستمر از فعالیت‌های گوناگون دشمن:
ب- تهیه شناسنامه نهرها و جاده‌ها و زمین منطقه خودی؛
ج- تهیه نقشه و کالک منطقه؛
د- کنترل فعالیت‌های دریایی دشمن توسط را دارهای دریایی.
گذشته از این، شناسایی‌های لازم از زمین منطقه و تأثیر‌گذاری باران بر آن، طول و عر و میزان فشردگی نخل‌ها، طول و عرض نهرها و تأثیر جزر و مد بر روی آن انجام شد.
شناسایی انواع مختلف جاده‌ها اعم از شنی، آسفالت و نیز ارتفاع آن از سطح زمین، روییدنی‌های کنار ساحل، وسعت و چگونگی گل و لای آن و تأثیرگذاری جزر و مد بر روی آن و … صورت گرفت.
در این مدت، عمدتاً در سه زمینه به طور مشخص اطلاعات لازم به دست آمد:
۱- خط مقدم دشمن
۲- موانع و استحکامات موجود در منطقه
۳- مشخص نمودن معابر وصولی عملیات
اثر این عملیات آن چنان بود که چند روز پس از آن، شوراى امنیت به درخواست عراق و سایر اعضاى گروه هفت اتحادیه عرب تشکیل جلسه داد.
جلسات شورا دو هفته به طول انجامید و طى آن عده اى از اعضاى اتحادیه عرب و نیز دبیرکل اتحادیه (شاذلى قلیبى ( در سخنرانیهاى خود ایران را متجاوز خواندند و خواستار اجراى فصل هفتم منشور در مورد جمهورى اسلامى ایران شدند. ایران در بحثهاى شورا شرکت نکرد ولى نظرات خود را به طور مستقیم از طریق دبیر کل و بعضى از اعضاى شورا مطرح کرد.
به هر حال قعطنامه اى که در اصل توسط گروه اتحادیه عرب پیشنهاد شده بود، با تغییراتى در عبارات و کلمات در تاریخ ۲۴ فوریه ۱۹۸۶ (۵/۱۲/۱۳۶۴) در جلسه ۲۶۶۶ شورا به اتفاق آرا و به نام قطعنامه ۵۸۲ تصویب گردید.
در بند چهارم این قعطنامه آمده بود:
– شورا درخواست دارد که مبادله اسراى جنگى ظرف مدت کوتاهى پس از توقف مخاصمات با همکارى کمیته بین المللى صلیب سرخ انجام گیرد.
براى اولین بار بود که مساله اسراى جنگى مطرح مى شد و علت آن افزایش ‍ تعداد اسراى عراقى نسبت به تعداد اسراى ایرانى بود.
این قعطنامه نیز همانند قعطنامه هاى قبلى جنبه توصیه داشت. فاصله زمانى صدور قطعنامه ۵۵۲ تا قطعنامه ۵۸۲ یک سال و هشت ماه و بیست و پنج روز و تا قطعنامه ۵۴۰ دو سال و ۳ ماه و ۲۶ روز است .
در خلال این مدت طولانى، چندین عملیات نظامى از سوى ایران صورت گرفت که از آن میان عملیات خیبر و والفجر ۸ ، نتایج چشمگیرترى داشتند.
شوراى امنیت به فاصله دو روز پس از شروع عملیات والفجر ۸ بحث خود را در مورد جنگ عراق با ایران آغاز کرد که منجر به صدور قطعنامه ۵۸۲ شد.
بدین ترتیب مى توان گفت که عوامل مهم در تعیین زمان صدور قطعنامه۵۸۲ عملیات والفجر ۸ و تصرف فاو به وسیله قواى ایران بوده است. جمهورى اسلامى ایران در اظهار نظر راجع به قطعنامه ۵۸۲ اعلام داشت :
آن قسمت از قطعنامه که به کل موضوع جنگ و خاتمه خصومتها مربوط مى شود، ناقص، بى اعتبار و غیر قابل اجرا است .
تا زمانى که شورا قادر نباشد به رغم اعمال نفوذ برخى از اعضاى دائم که بر اتخاذ مواضع یکطرفه اصرار مى ورزد مواضع عادلانه و صحیح مبتنى بر مسئولیت ادامه جنگ بر عهده شورا است .شورا عراق را در حمله به خاک ایران محکوم نکرده است. قطعنامه به لزوم حل مسالمت آمیز اختلافات اشاره دارد، ولى از نقض همه جانبه این اصل توسط عراق در هجوم به ایران ذکرى نکرده است .
در مورد کاربرد سلاح شیمیایى در قطعنامه برخورد ملایم ترى از موضع گیرى قبل شورا (بیانیه آوریل ۱۹۸۵) شده است. شوار در مورد حمله به هواپیماى مسافربرى و تهدیدات امنیت هوایى و حمله به مناطق مسکونى مى بایست موضعگیرى محکمترى مى کرد. به هر حال جمهورى اسلامى ایران آماده است در زمینه رعایت مقررات بین المللى با دبیر کل سازمان ملل متحد همکارى نماید.
در بند ۳ این قطعنامه آمده است:
«دبیر کل از ایران و عراق بخواهد دو کشور بی درنگ در زمین ، دریا و هوا آتش بس را رعایت کرده و بلافاصله تمام نیروهای خود را تا مرزهای بین المللی شناخته شده به عقب بکشند.»
عراق اعلام داشت چنانچه دولت ایران قطعنامه ۵۸۲ را رسماً و بدون قید و شرط قبول و اجرا کند، عراق نیز آماده است آن را اجرا نماید. به این ترتیب این قطعنامه نیز بى اثر ماند.
دلایل موفقیت عملیات والفجر هشت

هنگام طراحی عملیات والفجر هشت و نیز همزمان با تلاش‌های پس از آن، واقعیاتی رخ نمود که به تدریج نقش اساسی خود را در رابطه با پیروزی‌های این عملیات و نیز ضرورت‌های مورد نظر جهت ادامه جنگ نشان داد. در نهایت آنچه فتح فاو را به دنبال داشت، عوامل متعددی بود که بعضاً به طور مستقیم یا عیرمستقیم تأثیر خود را بر جای گذاشت. در این رهگذر به پاره‌ای از آن عوامل اشاره می‌شود:
۱- غافل‌گیر شدن دشمن و عدم آمادگی آن؛
۲- ضعف اطلاعاتی دشمن؛
۳- عملیات پشتیبانی از ام الرصا ص، شلمچه و محورهای دیگر؛
۴- اتخاذ تاکتیک‌های ویژه، خصوصاً به هنگام عبور از رودخانه اروند؛
۵- موقعیت زمین منطقه که امکان مانور مناسب را از دشمن سلب می‌کرد؛
۶- امکان استفاده مناسب از آتش خودی؛
۷- سیستم نسبتاً مناسب پدافند هوایی؛
۸- وسعت نسبتاً مناسب منطقه؛
۹- پشتیبانی بیشتر دولت و مردم نسبت به گذشته در فراهم آودن امکانات و نیرو؛
۱۰- اقدامات مهندسی؛
۱۱- آموزش و سازماندهی مناسب نیروها؛
۱۲- اقدامات پیش‌گیرانه در مقابل تک‌های شیمیایی دشمن؛
۱۳- استفاده مناسب از نیروی هوایی و هوانیروز؛
۱۴- به کارگیری سلاح‌های ضدزره.
جنگ در مقایسه با سه‌ سال گذشته خود، از ابعاد و پیچیدگی‌های روزافزون برخوردار شده بود. در این روند تغییر زمین مانور از دشت و خشکی به هور و رودخانه اروند- که طبعاً تاکتیک‌های ویژه‌ای را برای عبور، تأمین عقبه‌ها و … نیاز دارد- بارزترین وجه آن بوده است. ناتوانی عراق در انطباق خود با شرایط به وجود آمده و رویارویی با تاکتیک‌های برتر قوای ایرانی، ابتکار عمل‌ را در اختیار قوای نظامی ایران قرار داده بود؛ به‌طوری که در این شرایط، فریب و غافل‌گیری دشمن و به دنبال آن، در هم ریختگی خطوط دفاعی عراق، از جمله مهمترین عوامل هراس و نگرانی حاکمان بغداد و قدرت‌های شرق و غرب را تشکیل می‌داد.
شروع حملات شیمیایی ۲۳/۱۱/۶۴

روز چهارشنبه ۲۳بهمن، حملات شیمیایی عراق با گاز های اعصاب و به مقدار کمتری با خردل و سیانید به صورت بمباران هوایی آغاز شد و سپس توپخانه عراق نیز در حملات شیمیایی فعال شد.
اگر چه ساعت شروع حملات شیمیایی را برخی گزارشها ۱۰ صبح ذکر کرده اند، ولی مهمترین بمبارانها حدود ساعت ۵ بعد از ظهر انجام شد که یکی از طولانی ترین بمبارانهای شیمیایی در تاریخ جنگ بود.
حدود ۳۲ فروند هواپیما به صورت گروه های کوچک و هماهنگ منطقه را به مدت یک ساعت مورد بمباران شیمیایی قرار دادند. پس از گذشت مدت کوتاهی، غلظت سموم شیمیایی و خصوصا گازهای اعصاب در منطقه بالا رفت. بعضی از رزمندگان به دلیل نزدیکی به محل بمباران توسط ترکش بمب های شیمیایی و همچنین بمب های عادی زخمی شدند و از این راه سموم وارد بدنشان شد.
در زمان حمله شیمیایی نسیم ملایمی می وزید و درجه حرارت ۲۰ درجه سانتیگراد بود و با توجه به پوشش گیاهی مناطق بمباران شده، پایداری عوامل شیمیایی افزایش یافته بود. گلوله باران های شیمیایی با توپ خردل در روزهای بعد نیز باعث تداوم آلودگی محیط شد. عراقی ها علاوه بر هواپیما در مواردی نیز از هلی کوپتر جهت پرتاپ سلاح شیمیایی استفاده کردند. در صبح و بعد از ظهر ۲۴ بهمن ماه، علاوه بر فاو منطقه آبادان نیز هدف دو حمله سنگین شیمیایی قرار گرفت که طی آن ۲۰ نفر از رزمندگان به شهادت رسیدند . تعداد مصدومین شیمیایی عملیات فاو که در روز اول ۲۵۰۰ نفر اعلام شده بود طی دو روز بعد (با توجه به پایداری گاز خردل) تا ۸۵۰۰ نفر افزایش یافت.
تعداد زیادی از مصدومین شیمیایی به اورژانس شیمیایی حضرت فاطمه (س) در نزدیکی بیمارستان صحرایی منتقل شدند.
سیستم ویژه درمان مصدومین شیمیایی در عملیات فاو با حدود۱۱ اورژانس صحرایی، یک اورژانس مرکزی و تعدادی سالن بزرگ نقاهتگاهی در منطقه جنوب به مدت حدود ۳ماه به شدت فعال بود.
در شهرهای پشت جبهه و خصوصا تهران بسیاری از بیمارستان ها پذیرای مصدومین متوسط و وخیم گاز خردل بودند. هماهنگی از اورژانسهای خط مقدم تا بیمارستانهای پشت جبهه به قدری چشمگیر بود که مورد تحسین متخصصین تیم سازمان ملل متحد قرار گرفت.
انهدام تجهیزات دشمن به شرح ذیل:
۳۹ فروند هواپیما.
۵ فروند هلی کوپتر.
۳۰۰ دستگاه تانک.
۲۴۰ دستگاه نفربر.
۵۰ دستگاه لودر و بلدوزر.
۵ دستگاه انواع خودرو.
۲۵۰ قبضه توپ صحرایی.
۵۵ قبضه توپ ضدهوایی.
۲ فروند ناوچه موشک انداز.
اغتنام تجهیزات دشمن به شرح ذیل:
۵۰ دستگاه تانک.
۴۵ دستگاه نفربر.
۳۰ دستگاه لودر و بلدوزر.
۱۸۰ دستگاه انواع خودرو.
۳ دستگاه رادار موشکی.
۲۰ قبضه توپ صحرایی.
۱۲۰ قبضه توپ ضد هوایی.
روز شمار عملیات والفجر هشت

۷/۱۰/۱۳۶۴

– ستاد تبلیغات جنگ ادعای عراق مبنی بر گلوله باران شهر فاو توسط ایران را تکذیب کرد.
۸/۱۰/۱۳۶۴

– طی مراسمی در استادیوم آزادی و با حضور رئیس‌جمهوری؛ نیروی ۱۲ هزار نفری بسیجیان از تهران عازم جبهه‌های نبرد شدند.
– بیش از ۴۰۰ مدرسه ابتدایی در مناطق دهوک و اردبیل، تعطیل و معلمان آنها اجباراً عازم جبهه شدند.
۹/۱۰/۱۳۶۴

– سرپرست ستاد تبلیغات جنگ: صدام از توافق‌های پشت پرده بر سر حکومت آینده عراق نگران است.
– وزیر مشاور در امور خارجی امارات متحده‌ عربی، با رئیس‌جمهوری، نخست وزیر و رئیس مجلس شورای اسلامی، دیدار و گفتگو کرد.
– تیپ ویژه شهدا برای هر گونه عملیات رزمی اعلام آمادگی کرد. این تیپ پس از توطئه کردستان شکل گرفت و در رابطه با جنگ‌های کوهستانی، دریایی، منظم و نامنظم دارای تخصص‌های ارزنده‌ای است.
– در میان بدرقه پرشکوه مردم مشهد دومین کاروان ۱۱ هزار نفری راهیان کربلا از خراسان عازم جبهه‌ها آزاد شد.
– یک ستون موتوری دشمن در جاده نظامی فاو- بصره، هدف آتش سلاح‌های سنگین ایران قرار گرفت و منهدم شد.
۳/۱۱/۱۳۶۴

– کاروان راهیان کربلا عازم جبهه‌ها شد.
– دولت سودان سفر اتباع این کشور را به عراق ممنوع کرد.
۲۰/۱۱/۱۳۶۴

– با فتح خرمشهر، دشمن در صحنه رویارویی با رزمندگان ایران، به لاک دفاعی فرو رفت. پیروزی‌هایی که پس از آن به دست آمد، برتری قدرت ایران را در جبهه‌های جنوب آشکار کرد. این روند تا سال ۱۳۶۴، یعنی شروع حمله ایران به شبه جزیره «فاو» ادامه داشت. عملیات در اروند، پس از بررسی‌های لازم و استفاده از تجربیات و به کارگیری تدابیر مهم نظامی و اطلاعاتی، انجام شد. این تدابیر در سه بخش مهم، یعنی آموزش، شناسایی و تدارک متمرکز شد. آموزش نیروهای ایرانی در یگان‌های مختلف، با روحیه‌های بالا ادامه یافت و تعدادی از گردان‌ها، آموزش‌های تخصصی و ویژه دیدند. به موازات آن، شناسایی منطقه و بررسی همه عوامل دخیل در عملیات، انجام گرفت.
سرانجام عملیات والفجر هشت در ساعت ۱۰: ۲۲ دقیقه روز ۲۰/۱۱/۱۳۶۴ آغاز شد.
تاریخ ۲۱/۱۱/۱۳۶۴

– در این روز، قرارگاه تیپ ۱۱۱ کاملاً به محاصره رزمندگان اسلام درآمد و دیگر گردان‌ها نیز منهدم شدند؛ زیرا نیروهای خودی اجازه نشان دادن کوچک‌ترین واکنشی را به‌‌دشمن ندادند. در نخستین مرحله پاتک، دشمن مذبوحانه به بمباران شیمیایی متوسل شد و منطقه را آلوده کرد.
– از سوی دیگر، تلاش زیاد نیروهای عراق برای نجات فرمانده تیپ ۱۱۱ و بردن سایت موشکی نتیجه‌ای نداشت و تیپ ۳۸ کماندویی به دلیل حجم زیاد آتش خودی، به منطقه پاتک نرسید.
تاریخ ۲۲/۱۱/۱۳۶۴

– قرارگاه تاکتیکی ستاد مشترک ارتش عراق در شهر ناصریه، پس از کشف تک اصلی نیروهای خودی و تشخیص محور اصلی عملیات، به فرماندهی نیروهای گارد ریاست‌جمهوری اعلام کرد که باید هر چه سریع‌تر با تمام امکانات، برای سد کردن راه دشمن و باز پس گرفتن اهداف قبلی، زیر امر سپاه هفتم وارد عمل شود.
تاریخ ۲۳/۱۱/۱۳۶۴

– در سحرگاه ۲۳/۱۱/۱۳۶۴، رزمندگان ایران جاده منتهی به قرارگاه لشکر ۲۶ و جاده استراتژیک (فاو- بصره) را تسخیر، گردان کماندویی تیپ ۱۰ زرهی را در سه راهی، منهدم و تیپ‌های ۳ و ۴ گارد ریاست‌جمهور را کاملاً محاصره کردند. در مقابل، ۲ تیپ مزبور، با التماس درخواست نیروی بیشتر را داشتند. بین این ۲ تیپ، ۱ گروهان مستقر شده بود که هیچ گونه کارایی نداشت. در اواسط روز، دشمن اعلام کرد باید به هر ترتیبی که شده است، مواضع پدافندی دو تیپ مزبور حفظ شود و نیروها برای تحکیم مواضع، تا اطلاع ثانوی در محل خود قرار گیرند.
۲۴/۱۱/۱۳۶۴

– در ساعت ۳۰: ۵ روز ۲۴/۱۱/۱۳۶۴ دشمن حمله شیمیایی وسیعی را انجام داد. این تک شیمیایی برای باز کردن محاصره تیپ‌های ۳ و ۴ انجام شد؛ ولی به دلیل آن که دست خداوند بالای همه دست‌هاست، معجزه عظیمی مواد مزبور را به سوی ۲ تیپ هدایت کرد و حدود ۷۰ درصد آنها به مواد شیمیایی آلوده و بیشترشان نابینا شدند.
پس از این واقعه، دشمن سخت وحشت زده شد و مرتب درخواست کمک می‌کرد؛ اما به دلیل آن که محاصره رزمندگان ایران قرار داشت، نتوانست از حمایت نیروی چشم‌گیر کمکی بهره‌مند شود، تا این‌که با تلاش مستمر فرماندهی گارد ریاست‌جمهوری، تیپ ۴۴۳ به کمک این ۲ تیپ فرستاده شد، که سحرگاه همان روز، هدف حمله رزمندگان اسلام قرار گرفت و در پی انهدام یکی از گردان‌هایش، فرار کرد. نیروهای خودی با کامل کردن الحاق و رسیدن به قرارگاه لشکر ۲۶، وحشت عجیبی در رده فرماندهی سپاه هفتم ایجاد کردند و از آن به بعد، فرماندهی و مسوولیت منطقه مستقیماً زیر نظر سپاه هفتم قرار گرفت.
۲۵/۱۱/۱۳۶۴

– نیروهای خودی که در سحرگاه این روز به تیپ ۴۴۳ حمله کرده بودند، توانستند حدود ۵۰ درصد آن را منهدم و حلقه محاصره ۲ تیپ گارد ریاست‌جمهوری را تنگ‌تر کنند.
تیپ ۴۴۳ بدون اطلاع سپاه هفتم، ۲ کیلومتر از مقابل سه راهی و تیپ ۳۴ کماندویی نیز حدود ۳ کیلومتر از مواضع خود در جناح چپ کارخانه نمک عقب‌نشینی کرد. در ساعت ۲ بعدازظهر، گردان کماندویی تیپ ۱۰زرهی در تقاطع جاده دوم مستقر شد. در این روز، آتش توپخانه (خودی) تلفات سنگینی را به دشمن وارد آورد و هر گونه حرکتی را از آن سلب کرد. در این روز، بیشتر فعالیت دشمن، تحکیم مواضع پدافندی و تقویت عقبه‌ها با تیپ ۱۰زرهی و تیپ ۲ گارد ریاست‌جمهوری و تیپ ۶۶ نیروی مخصوص بود.
۲۶/۱۱/۱۳۶۴

دو تیپ‌های ۳ و ۴ گارد ریاست‌جمهوری، که در محاصره قرار داشتند، در پی انجام تقویت‌هایی توانستند حداکثر ۲گردان از نیروهی خود را از حلقه محاصره نجات دهند. هم‌چنین ماموریت حفظ جاده استراتژیک را تا انتهای حوضچه نمک به تیپ‌های ۳۴ کماندو، تیپ ۱۰زرهی، تیپ ۷۰۴ و تیپ ۴۰۹ واگذار کرد. هواپیماهای عراق نیز بسیار فعال عمل کردند؛ به طوری که حدود ۳۰ماموریت بمباران روی مواضع ما داشتند. تا این تاریخ، اثری از فعالیت توپخانه دشمن وجود نداشت و بیشتر آتش‌های ایذایی با تانک شلیک می‌شد. تیپ‌های ۱۴۱و ۱۱۰ پس از عقب‌نشینی، مامور حفظ سیلند حوضچه نمک و جنوب پل کانال آب حوضچه نمک شدند؛ زیرا به آنها دستور داده شده بود که از این مناطق مراقبت کنند.
۲۷/۱۱/۱۳۶۴

در سحرگاه این روز، رزمندگان ایران با ادامه تک، جاده ام القصر- فاو تا انتهای حوضچه نمک را پاک‌سازی و دشمن را در این منطقه منهدم کردند؛ به طوری که تیپ‌های ۱۱۰ و ۳۴ و یکی از یگان‌های گارد ریاست‌جمهوری، تلفات سنگینی را متحمل شدند و تعداد بسیار زیادی از تانک‌ها و نفربرهای آنها منهدم شد.
۱/۱۲/۱۳۶۴

– حمله وحشیانه عراق به هواپیمای مسافری ایران که به شهادت آیت‌الله محلاتی و جمعی از مسوولان نظام جمهوری‌اسلامی ایران انجامید.
۵/۱۲/۱۳۶۴

– آغاز عملیات والفجر نه در جبهه شمالی (منطقه پنجوین)، با رمز «یاالله، یا الله»، با تلاش رزمندگان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران، که به انهدام ۱ هواپیما، ۱ چرخبال و ۲۰ تانک و کشته و زخمی شدن ۲۵۰۰ بعثی و آزادسازی بخشی از منطقه چوارته انجامید.
– تشکیل جلسه شورای امنیت و تصویب قطع‌نامه ۵۸۲، درباره آن آتش‌بس فوری و قطع جنگ دریایی و هوایی و زمینی، بازگشت به مرزهای بین‌المللی مبادله اسرای جنگ و منع استفاده از سلاح‌های شیمیایی.
۱۳/۱۲/۱۳۶۴

شهادت محمود (عبدالله نوریان) فرمانده‌ گردان تخریب و یگان مهندسی- رزمی لشکر ۱۰سید‌الشهدا(ع) سپاه پاسداران.
۲۴/۴/۱۳۶۵

محسن رضایی: جنگ هفتاد و پنج روزه در فاو، ۵۰ درصد افسران عراقی را نابود کرد.
– بازتاب عملیات ایران در گزارش‌های خبرگزاری فرانسه، رسانه‌های خبری آلمان، استرالیا، کویت و هند: خبرگزاری فرانسه: امام خمینی تمام قدرت خود را برای جنگ به کار گرفته است.
شبکه دوم تلویزیون آلمان: تهران به تهدید‌های خود عمل کرد و جنگ وارد مرحله جدید شد.
-معاون وزیرخارجه انگلستان: عراق از سلاح‌‌های شیمیایی استفاده کرده است و تسهیلات کاملی برای تولید صدها تن گاز خردل و اعصاب (تابون) دارد.
۲۵/۰۴/۱۳۶۵

– وزیر سپاه پاسداران: سپاه برای خاتمه جنگ، ۵۰۰ گردان تشکیل داده و قادر است ۱۰۰۰ گردان دیگر برای جنگ سازماندهی کند. ما حداقل ۸۰ درصد از سلاح‌ها و تجهیزات مورد نیاز را در داخل تهیه می‌کنیم.
– بی. بی. سی: ایرانیان احساس می‌کنند اگر نتوانند در این سال جنگ را خاتمه دهند، هیچ‌وقت نخواهد توانست.
– گاردین: کاهش قیمت نفت، طرز فکر رهبران ایران را دگرگون کرده است.
– مجله ساوت به نقل از فرمانده سپاه: ایران تاکنون فقط ۲ درصد نیروی انسانی و کمتر از ۸ درصد توان اقتصادی را به خدمت جنگ گرفته است.
۲۷/۴/۱۳۶۵

– حمله گسترده هواپیماهای عراق به تنها پل فاو و معبر اصلی نیروی ایرانی.
– انهدام پایگاه دریایی ام‌ القصر عراق.
۰۱/۰۹/۱۳۶۵

– دفاع ویلیام کیسی، رئیس سازمان اطلاعات امریکا از طرف فروش سری تسلیحات به ایران (در رابطه با سفر مک فاولین)
– رئیس‌جمهوری امریکا مسوولیت تماس‌های محرمانه با ایران را تماماً به عهده خود گرفته است.
– استفاده عراق از گاز خردل برای جهت بازپس گیری فاو در فوریه گذشته.
– نطق ریگان برای توجیه سفر مک فارلین و اهداف برقراری رابطه با ایران را به قرار زیر اعلام کرد:
۱- تجدید روابط با ایران؛
۲- پایان دادن به جنگ ایران و عراق؛
۳- از بین بردن تروریسم دولتی و خرابکاری؛
۴- تسریع در بازگشت سالم گروگان‌ها.

تهیه کننده : حسن نجفی
منبع : راسخون
منابع :
پایگاه صدا وسیمای جمهوری اسلامی ایران
پایگاه بنیاد حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس
سایت جامع دفاع مقدس ساجد
پایگاه شخصی محسن رضایی
پایگاه تبیان
پایگاه دانشنامه رشد