پایگاه مذهبی دارالصادقیون

نفی جسمیت خدا 

یونس بن ظبیان می گوید: به حضور امام صادق (ع ) رفتم و عرض کردم : هشام بن حکم (شاگرد برجسته امام صادق ) سخن سخت و پیچیده ای را مطرح کرده که قسمتی از آن را به طور خلاصه برای شما می گویم : هشام معتقد است که خدا جسم است ؛ زیرا هر چیزی دو گونه است ؛ جسم و عمل جسم ؛ و از آنجا که روا نیست که آفریننده جسمها؛ کار جسم باشد؛ پس رواست که فاعل جسم باشد. 

- وای بر هشام ! مگر او نمی داند که جسم ؛ محدود و متناهی است ؛ و چون جسم ؛ محدود می باشد؛ قابل کم و زیاد است ؛ و چنین چیزی ؛ مخلوق خواهد بود. 

پس من در این مورد چگونه معتقد باشم ؟ 
- خدا؛ نه جسم است و نه شکل ؛ او جسمها را جسم کند؛ و شکلها را شکل نماید؛ جزء ندارد؛ بی نهایت است ؛ دستخوش کاهش و افزایش نیست ؛ و اگر کسی قائل به جسمیت خدا شود؛ پس چه فرقی بین خالق و مخلوق خواهد بود؛ ولی خداوند آفریدگار و پدید آورنده است ؛ و بین او و مخلوقات ؛ فرق است چرا که او یکتا و بی همتا است . 
این جواب را از حجاز آورده ای 
(ابوشا کر دیصانی از دانشمندان معروف عصر امام صادق (ع ) بود؛ و در صف منکران توحید قرار داشت ؛ ومعتقد به خدای نور و خدای ظلمت بود و همواره می کوشید تا با بحثهای کلامی ؛ عقیده خود را ثابت کند؛ و اسلام را نقض نماید؛ او بنیانگذار مکتبی به نام دیصانیه شده بود و شاگردانی داشت ؛ و حتی مدتی هشام بن حکم از شاگردان او بود؛ در اینجا به یک نمونه از ایراد تراشی های او توجه کنید: ) 
ابو شاکر به نظر خود ایرادی برای قرآن یافته بود؛ روزی به هشام بن حکم (شاگرد برجسته امام صادق ) گفت : در قرآن آیه ای وجود دارد که عقیده ما (دوگانه پرستی ) را تصدیق می کند. 
کدام آیه را می گوئی ؟ آنجا که (در آیه 84سوره زخرف ) می خوانیم : 
و هو الذی فی السما اله و فی الارض اله : او کسی است که در آسمان معبود است و در زمین نیز معبود می باشد؛ بنابراین آسمان معبودی دارد؛ و زمین معبود دیگر. 
هشام می گوید: من ندانستم چگونه به او پاسخ بگویم ؛ در آن سال به زیارت خانه خدا مشرف شدم ؛ و نزد امام صادق (ع ) رفتم و ماجرا را عرض کردم . 
امام صادق (ع ) فرمود: این سخن بی دین خبیثی است ؛ هنگامی که بازگشتی ؛ از او بپرس : نام تو در کوفه چیست ؟ می گوید: فلان . 
بگو: نام تو در بصره چیست ؟ 
می گوید: فلان ؛ سپس بگو: پروردگار ما نیز همین گونه است ؛ نام او در آسمان اله است و در زمین نام او اله است ؛ و همچنین در دریاها؛ و صحراها و در هر مکانی ؛ اله و معبود؛ او است . 
هشام می گوید: هنگامی که بازگشتم ؛ به سراغ ابوشاکر رفتم ؛ و این پاسخ را به او دادم . 
گفت : این سخن از تو نیست ؛ این را از حجاز آورده ای (هذه نقلت من الحجاز)