پایگاه مذهبی دارالصادقیون

بدون تردید بسیاری از مردم به سبب جهل و نادانی و خود بزرگ بینی گمراه کننده ، به زمین می خورند و اگر اینگونه اشخاص به فکر و اندیشه خود اکتفا کنند و از مراجعه به اهل دانش راستین خودداری نمایند همیشه در بیابان بیکران نادانی سرگردان بوده و خواهند پنداشت که دانای شریعت هستند. و چه کسی می تواند راهنمای این قبیل افراد باشد، جز آن کسی که عالم به شریعت الهی است ، همانطور که نازل گشته است ؟ به عنوان نمونه ، مناظره ای را که میان امام صادق (ع ) از یک سو و یک نادان مدعی علم و دانش از سوی دیگر، درباره صدقه رخ داده ، از زبان خود امام می شنویم : یک نمونه بارز پیرو هوای نفس و خودخواه و متکبر، شخصی است که من شنیده بودم مردمان عامی و سطحی او را خیلی بزرگ می دارند و من هم تمایل پیدا کرده بودم که او را ببینم ، طوریکه او مرا نشناسد. روزی مشاهده کردم که عده ای از همان مردمان قشری و سطحی اطراف او راگرفته اند و او با رفتار فریبکارانه اش مردم را سرگرم کرده است .

 بالاخره از مردم جدا شد و راهش را در پیش گرفت و من هم به دنبال او راه افتادم و با چشم خود دیدم که او به یک مغازه نانوائی رسید و با تردستی خاصی دو عدد نان ازدکان نانوا دزدید. من از مشاهده این وضع ، بسیار در شگفت شدم و در دل خویش گفتم : شاید معامله کرد و پول داد و خرید. اما سپس گفتم : اگر پول می داد و می خرید، پس چه حاجت داشت که نان را دزدکی بردارد؟ باز او را دنبال کردم ، تا به یک مغازه انار فروشی رسید. آنجا نیز این چشم و آن چشم کرد و دو تا انار سرقت نمود. باز در تعجب فرو رفتم . اما در دل گفتم : شاید خرید کرد و پول پرداخت . و بعد به نظرم رسید که اگر چنین بود، چه نیازی به دزدی داشت ؟ باز او را تعقیب نمودم . به بیماری رسید; دو عدد نان و دو تا انار را جلوی او گذاشت . من جلو آمدم و پرسیدم : این چه کارهائی بود که تو انجام دادی . گفت : شاید تو جعفر بن محمد هستی ؟ گفتم : بلی . گفت : آن اصل و نسب برای تو چه سودی دارد که نادان هستی ؟ (العیاذبالله ) . گفتم : به چه چیزجاهل و نادان هستم ؟ گفت : سخن خدا را که فرمود: <مَن جاءَ بالحَسنه فِله عشرُ امثالِها و من جاءَ بالسّیة فِلا یجزی الاّ مثلَها> (1) (هر کس یک حسنه و کار نیک انجام دهد، برای او ده برابر پاداش هست و هر کس کار بدی بجا آورد، جز به همان اندازه کیفر نشود.) اینکه دیدی من دو عدد نان دزدیدم ، دو گناه بیش نکردم و بعد که دو تا انار سرقت نمودم ، دو گناه بر گناهان او افزوده شد; پس این می شود چهار گناه . و چون هر یک از نانها و انارها را احسان کردم و صدقه دادم ، چهل ثواب به دست آوردم . پس ، از این چهل ثواب ، چهارگناه کسر می شود، برای من سی و شش ثواب باقی می ماند! گفتم : مادرت به عزایت نشیند! تو از کتاب خدا بی خبر هستی . آیا نشنیده ای که خدای تعالی گوید: <اِنّما یتقبلُ اللّه مِنَ المتّقین > (2) (جز این نیست که خداوند از پرهیزگاران می پذیرد.) پس تو که دو عدد نان دزدیدی ، دو گناه کردی و دو انار هم که سرقت کردی گناهان تو شد چهار تا و موقعی هم که آنها را به صاحبانشان برنگرداندی و بدون اجازه مالک آنها به دیگران بخشیدی ، بر چهار گناه قبلی چهار گناه دیگر افزودی ، نه اینکه چهل حسنه و ثواب به دست آوردی ! او را که همچنان به سخنان من گوش می داد و مرا نظاره می کرد به حال خود گذاشتم و راهم را در پیش گرفتم . آنگاه امام فرمود: با این تأویلات زشت و ناخوشایند است که عده ای گمراه می شوند و گمراه می کنند.(3) و چقدر اینگونه تأویلات جاهلانه در میان مردم فراوان است و تعجب هم نیست پس از آنکه آنان خواستند به جای چشمه های زلال آب ، از سراب سیراب شوند. و این بود گوهرهای بسیار ارزنده ای از مناظرات و بحثهای حضرت امام جعفر صادق (ع ) با افرادی که از ره هدایت روی بگردانیده و از طریق حق منحرف گشته اند و تازه آنچه ذکر شد، نمونه کوچکی بود از اقیانوس بیکران زندگی علمی امام در مقام استدلال و احتجاج .

--------------------------------------------------------------------------------
1 الانعام 160 
2 المائدة 27 
3 وسائل الشیعه ، ج 6 ص 327; بحار الانوار،47 ص 238 
صفحاتی از زندگانی امام جعفر صادق(ع) ، مظفر ص 286 - 300