پایگاه مذهبی دارالصادقیون

امام صادق علیه السلام به هشام بن حکم که تازه جوانی بود و در محضر آن بزرگوار نشسته بود، فرمود: ای هشام! مباحثه ی خود با عمرو بن عبید را برای من نقل کن.

هشام: ابهت و عظمت شما مانع این می شود که بتوانم در حضور شما سخن بگویم و شرم دارم از اینکه آن را بازگو کنم.

امام: هرگاه به شما امر کردم، انجام دهید.

تردیدی نیست که اگر انسان ها به خود تکیه کنند و به اهل علم و دانش حقیقی مراجعه ننمایند در بیابانی از جهل و نادانی سرگردان خواهند شد، در حالی که پیش خود گمان می کنند که به معارف دین آگاه هستند و هدایت یافته اند. حال اگر علما و دانشمندان نیز فریفته ی علم و دانش اندک خود باشند و به صاحبان حقیقی علوم که همان پیامبران و ائمه علیهم السلام هستند. مراجعه نکنند؛ دیگر از مردم عادی چه انتظاری می توان داشت؟!
شگفت آور است حال کسی که در جهل و نادانی به سر می برد؛ و ادعای علم و دانش می کند. برای نمونه مناظره ی امام صادق علیه السلام با فرد نادانی که ادعای علم و دانش می کرد را بیان می کنیم.

سفیان ثوری [صوفی] نزد امام صادق علیه السلام رفت، و دید که آن حضرت لباس سفیدی پوشیده، پس به آن حضرت گفت: این لباس در شأن شما نیست. امام علیه السلام به او فرمود: اگر می خواهی بر طریقه ی دین و سنت الهی بمانی و از بدعت گزاران مباشی، به سخن من گوش کن که برای دنیا و آخرت تو نیکو خواهد بود. 

یک روز ابوحنیفه خدمت امام صادق علیه السلام رسید. امام صادق علیه السلام فرمود:

تو کیستی؟

گفت: ابوحنیفه.

امام: مفتی اهل عراق؟

ابوحنیفه، آری.

امام: با چه فتوا می دهی؟

ابوحنیفه: با کتاب خدا قرآن.

در زندگینامه های پیشوایان بزرگوار (ع) سخن از احتجاجات (مناظره های) آنها با دهری ها (مادی ها) و مردم فرقه های دیگر به میان آمد. برای نمونه یکی از مناظره های قاطع و کوبنده و در عین حال مختصر حضرت صادق (ع) را نقل می کنیم تا به درجه ی قدرت کلام و منطق امام (ع) تا حدی پی برید که (مشت نمونه ی خروار است).

روزی ابوحنیفه [1] برای ملاقات با امام صادق (ع) در خانه ی امام آمد، و اجازه ی ملاقات خواست امام اجازه نداد. ابوحنیفه گوید: دم در مقداری توقف کردم تا اینکه عده ای از مردم کوفه آمدند، و اجازه ی ملاقات خواستند، به آنها اجازه داد. من هم با آنها داخل خانه شدم وقتی به حضورش رسیدم گفتم: «شایسته است که شما نماینده ای به کوفه بفرستید و مردم آن سامان را از ناسزا گفتن به اصحاب محمد نهی کنید. بیش از ده هزار نفر در این شهر به یاران پیامبر ناسزا می گویند».

مورد دیگر، مناظره و بحث های امام صادق علیه السلام با عبدالله دیصانی است. او که به خدا معتقد نبود، در خانه ی امام صادق علیه السلام آمد و اجازه خواست و داخل شد و نشست. عرض کرد: ای جعفر بن محمد، مرا به معبودم دلالت کن.

روزی امام صادق علیه السلام وارد مجلس منصور دوانیقی (علیه اللعنة) شد. طبیبی از اهل هند کتاب هایی از طب هندی برای منصور می خواند، حضرت ساکت در گوشه ای نشست تا اینکه طبیب از خواندن کتاب فراغت جست و متوجه حضرت گردید. 

ابوحنیفه کیست؟
اسمش «نعمان بن ثابت» و کنیه ی او «ابوحنیفه» می باشد و از أهل کوفه به شمار می رود؛ در کوفه شغل خزفروشی [1] داشته تا اینکه چون حضرت صادق علیه السلام به کوفه تشریف آوردند در مجلس حضرت حاضر می شد و چون صاحب زکاوت و هوش فوق العاده ای بود مطالب زیادی از مجلس درس و محضر حضرت استفاده نمود و کم کم خود ادعای مقام فتوی و رأی کرد و مردم هم به دور او جمع شدند؛ تا اینکه به مقامی نائل گردید که او را اهل تسنن یکی از علمای بزرگ و صاحب رأی و فتوی می دانند و مذهب «حنفیه» در بین اهل سنت رایج است و به دستورات او هم اکنون نیز عمل می نمایند.

مرحوم کلینی، در کتاب کافی، از یونس بن یعقوب روایت کرده که گفت: خدمت حضرت امام صادق (ع) بودم که مردی از اهل شام بر آن حضرت وارد شد و گفت: من فقیه و متکلمم و برای مناظره با اصحاب شما آمده ام. امام صادق (ع) فرمود: سخن تو از گفتار پیامبر است یا از پیش خودت؟ گفت: هم از گفته پیامبر و هم از خودم. امام فرمود: پس تو شریک پیامبری؟ گفت: نه. امام فرمود: از خدای عزوجل وحی شنیده ای که به تو خبر دهد؟ گفت: نه. امام فرمود: چنانکه اطاعت پیامبر را واجب می دانی، اطاعت خودت را هم واجب می دانی؟ گفت: نه.

عمر بن عبید (80ـ 128ه. ق ) از اساتید و بزرگان فرقه معتزله اسلامی ؛ در عصر امام صادق (ع ) بود؛ و از دوستان نزدیک منصور دوانیقی (دومین خلیفه عباسی ) به شمار می رفت ؛ و در بصره ؛ جلسه درسی داشت ؛ و شاگردان بسیاری در آن جلسه ؛ شرکت می کردند؛ و او طبق مرام خود (که بر خلاف اعتقادات تشیع بود) تدریس می نمود؛ هشام بن حکم که از شاگردان زبردست امام صادق (ع ) و از محققان نیرومند تشیع بود؛ روزی در جلسه درس او شرکت نمود؛ و با او به مناظره پرداخت به گونه ای که او را محکوم کرد اینک به شیوه مناظره او توجه کنید) جمعی از شاگردان امام صادق (ع )؛ از جمله هشام ؛ در محضر آن حضرت بودند؛ امام صادق (ع ) به هشام که در این وقت جوان بود؛ رو کرد و فرمود: آنچه که بین تو و عمروبن عبید (استاد معتزلی ) مناظره و بحث شده ؛ برای ما بیان کن .